Photo by Floriane Vita on Unsplash
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi jedną z najczęściej występujących odmian zorganizowanej działalności gospodarczej. Według przeprowadzonych statystyk Głównego Urzędu Statystycznego, w czasookresie od 31 grudnia 2017 roku do 31 grudnia 2018 roku, w rejestrze REGON widniało ponad 402 200 spółek tego rodzaju. W odniesieniu do wszystkich typów spółek handlowych występujących w podanym stadium czasowym, udział spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w ogólnym zestawieniu wyniósł w przybliżeniu ponad 82,22%.
Uzyskany wynik jest naprawdę imponujący – wśród pięciu dowolnie wybranych spółek handlowych możemy być pewni, że co najmniej cztery z nich będą działać w obrocie w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie sposób przejść obok podobnych statystyk obojętnie, bez dwóch zdań!
Wyjątkowa atrakcyjność tej formy związana jest z jej niezwykle funkcjonalną konstrukcją, która, zgodnym zdaniem teoretyków i praktyków, najpełniej realizuje cele kapitałów małych i średnich. Rozwiązania prawne przyjęte dla tej formy powodują, że jest ona nieporównywalnym liderem w swojej dziedzinie nie tylko w normalnych warunkach, ale również w niektórych płaszczyznach bijąc na głowę rywali jeszcze przed formalnym startem. Wymienienie wszystkich jej zalet jest jednak w jednym artykule niemożliwe, dlatego nasz zespół w cyklu poświęconym tylko tej formie będzie stopniowo przybliżać odpowiedzi na najbardziej palące pytania w sposób systematyczny, zgodnie z kolejnością. W rezultacie, należy na wstępie szczegółowo omówić zagadnienie powstania spółki i jej pierwszych chwil w obrocie gospodarczym.
Jak najbardziej! Prawidłowo utworzona i zarejestrowana spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest podmiotem prawa, który w sposób suwerenny występuje w obrocie prawnym i gospodarczym. Jej obecność wynika co prawda z woli wspólników, którzy ją założyli, ale w efekcie jej skutecznego utworzenia spółka tworzy odrębny byt prawny, posiadający zarówno zdolność prawną, czyli możność bycia podmiotem praw i obowiązków, jak również pełną zdolność do czynności prawnych, czyli możność zdobywania nowych praw i zaciągania na swój koszt zobowiązań.
Niemniej jednak, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością realizuje się w obrocie na podstawie szczególnego stosunku pomiędzy nią a założycielami. Z racji swojej konstrukcji działa przez swoje organy w kierunku przez nie wyznaczonym (art. 38 k.c.) – w praktyce ich skład tworzą zazwyczaj sami wspólnicy.
Wyjaśnijmy to sobie raz na zawsze – zwrot ograniczona odpowiedzialność w nazwie spółki, nie oznacza, że odpowiedzialność spółki za prowadzenie działalności gospodarczej podlega bliżej nieokreślonym restrykcjom. Sama spółka, jako odrębny podmiot prawa, ponosi zawsze tzw. cywilnoprawną odpowiedzialność osobistą za swoje zobowiązania. Oznacza to, że wierzyciel spółki może domagać się od niej świadczenia z jej całego, niczym nieograniczonego majątku.
Tytułowe ograniczenie dotyczy zatem odpowiedzialności wspólników, którzy, co do zasady, za zobowiązania spółki opowiadają w sposób pomniejszony do wysokości wkładu wniesionego do spółki. Oznacza to, że ich odpowiedzialność jest wartościowana do określonej wysokości, powyżej której zaspokojenie potencjalnej wierzytelności nie będzie możliwe. Od tej zasady przewiduje się jednak wyjątki, zwłaszcza na etapie tworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Odpowiedzialność wspólników jest ponadto subsydiarna w stosunku do zobowiązań spółki, co oznacza, że w pierwszej kolejności wierzyciel musi zwrócić się o realizację zobowiązania do spółki, a jeżeli jej świadczenie będzie w sposób uzasadniony niewystarczające, to wówczas może dopiero zaspokoić się z majątku wspólników.
Jeżeli wspólników w spółce jest co najmniej dwóch, to ich odpowiedzialność będzie miała charakter solidarny. Cecha ta w praktyce wzmacnia pozycję wierzyciela, bowiem umożliwia mu egzekwowanie wierzytelności od większej ilości podmiotów bądź, jeżeli zapragniesz, tylko od jednego z nich. Oczywistym jest, że spełnienie świadczenia przez jednego z nich, zwalania pozostałych.
Warto zauważyć, że w przeciwieństwie do innych form, fenomen spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest polega na tym, że można ją w sposób nieskomplikowany i szybki utworzyć. Jej utworzenie jest procesem, na który składają się zarówno czynności faktyczne, jak i czynności prawne. Celem wywołania określonych skutków, czynności te należy wykonywać w ściśle określonej sekwencji, a niejednokrotnie również w określonej formie, co może wymagać złożenia wizyty u notariusza.
Stosownie do obowiązujących przepisów prawa, nie możliwe jest założenie spółki z o.o. jedynie przez inną jednoosobową spółkę z o.o. – do założenia wymaga się co najmniej jednej osoby fizycznej, posiadającej nieograniczoną zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby wśród założycieli znalazły się zarówno osoby fizyczne, osoby prawne. jak i inne handlowe spółki osobowe.
Jeżeli podjąłeś decyzję o prowadzeniu działalności gospodarczej w tej formie, na samym początku musimy również wybrać tryb, w którym ją utworzymy i zarejestrujemy. Spółkę z o.o. możemy bowiem utworzyć:
Warto zauważyć, że wybór jednego trybu wyłącza możliwość jego zmiany w czasie procesu tworzenia spółki.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa (art. 163 k.s.h.) do utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się każdorazowego:
Jak wskazano wcześniej, utworzenie spółki z o.o. jest dopuszczalne przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, nawet niegospodarczym. Cel nie może jednak być sprzeczny z obowiązującym porządkiem prawnym, a niekiedy dla prowadzenia działalności gospodarczej dodatkowo wymaga się uzyskania zgody określonego organu państwowego (np. uzyskania licencji na handel wyrobami tytoniowymi lub alkoholem).
Zawiązanie spółki jest pierwszym etapem w procesie tworzenia spółki, które następuje z chwilą złożenia oświadczenia woli jej utworzenia. Oświadczenie to powinni złożyć wszyscy wspólnicy w umowie spółki, która dla swojej ważności musi mieć formę aktu notarialnego.
W praktyce, wspólnicy zawiązują spółkę w sposób osobisty – zgodnie z obowiązującymi przepisami, dopuszczalne jest jednak, abyś stosowne oświadczenie woli złożył przez pełnomocnika. Dla ważności tak dokonane czynności, udzielone pełnomocnictwo musi zachowywać formę aktu notarialnego (art. 63 k.c.).
Stosownie do obowiązujących przepisów, przez umowę spółki wspólnicy obowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób. Dokonany akt zawiązania jest zatem niezwykle doniosłą czynnością prawną, bowiem w praktyce powoduje powstanie spółki w organizacji. Jej występowanie w obrocie, możesz jednak aktem zawiązania uzależnić od dokonania innych czynności bądź przesunąć w czasie.
Statut spółki jest umową, którą wspólnicy zawarli, zawiązując spółkę. W jej granicach oznaczyli sposób działania i wszelkie inne kwestie istotne dla funkcjonowania spółki w obrocie gospodarczym, precyzując jej przedmiotowo istotne elementy składowe (art. 157 k.s.h.). Bezwzględnie w każdej spółce musi znaleźć się określenie:
Umowa spółki może ponadto uszczegóławiać czas trwania spółki, osoby wspólnika, przedmioty wkładu, skład organów obowiązkowych, szczególne, dodatkowe korzyści lub obowiązki związane z osobą wspólnika. Wśród dodatkowych elementów umowy może znaleźć się wszystko, co nie jest sprzeczne z prawem i odpowiada jej społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu.
Oczywisty wydaje się, że przedsiębiorca w obrocie gospodarczym musi działać po firmą, którą ujawnia się w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 43 ind 2 k.c.).
Jak wskazano wcześniej, firm spółki musi być określona w umowie spółki. Korpus firmy można wybrać w sposób dowolny, byleby odróżniał się w sposób dostatecznie wystarczający w obrocie gospodarczym i nie wprowadzał w błąd. Ponadto, spółka może posługiwać się tylko jedną firmą, która musi posiadać dodatek wskazujący na formę, w której prowadzi działalność gospodarczą („spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” lub „sp. z o.o.”), a niekiedy również precyzujący jej stadium („w organizacji” lub „w likwidacji”).
Przedmiot działalności stanowi konkretyzację celu, w jakim spółka została utworzona. Następuje to poprzez wymienienie w umowie spółki rodzaju działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD), jeżeli spółka została zawiązana w celu gospodarczym. W praktyce możliwy jest wybór jednego dominującego rodzaju przedmiotu działalności gospodarczej oraz dziesięciu pozostałych. Przedmiot działalności nie może być sprzeczny ani oderwany od celu spółki.
Kapitałem zakładowym jest cyfrowo oznaczona kwota pieniężna, stanowiąca sumę wniesionych przez wspólników wkładów. Kapitał zakładowy stanowi wyrażony w pieniądzu majątek spółki, który musi zostać w całości pokryty przez wspólników do momentu zarejestrowania spółki. Przepisy prawa wskazują, że kapitał zakładowy w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być niższy niż 5 000 złotych (art. 154 k.s.h.). Kapitał zakładowy z mocy prawa dzieli się na udziały, których wartość nominalna nie może być niższa niż 50 złotych. W umowie spółki, wspólnicy mogą określić, czy posiadane przez nich udziały będą równej bądź nierównej wartości. Jeżeli wspólnicy będą mogli mieć tylko jeden udział, to jego wartość nie będzie równa, natomiast jeżeli dopuszczają większą ilość udziałów, to wszystkie z nich muszą posiadać równą wartość nominalną. W umowie można również zaznaczyć możliwość posiadania tzw. udziału uprzywilejowanego, od posiadania którego, uzależnione jest posiadanie dodatkowych korzyści w granicach funkcjonowania spółki.
Umową spółki można zastrzec możliwość wniesienia przez wspólnika wkładu niepieniężnego, tzw. aportu. Bezwzględnie wymaganym jest wówczas, aby w umowie spółki oznaczyć co do osoby wspólnika wnoszącego wkład w taki sposób oraz przedmiot aportu oraz określić jaki udział wspólnik wniesionym aportem obejmuje (art. 158 k.s.h). Niekiedy przeniesienie własności wkładu niepieniężnego wymaga zachowania odpowiedniej formy (np. aktu notarialnego przy nieruchomości). Ze względów praktycznych takie wniesienie może nastąpić odrębną umową – nie jest bowiem konieczne, aby wkład aportowy został dokonany w akcie założycielskim, byleby tylko został oznaczony w jej treści.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji jest etapem przejściowym pomiędzy zawiązywaniem spółki a jej wpisem do rejestru. Oznacza to, że jest ułomną osobą prawną, która z założenia nie posiada osobowości prawnej, ale przepisy szczególne przyznają jej zdolność prawną oraz możność nabywania praw i zaciągania zobowiązań, pozywania i bycia pozwanym. Tak przyznane kompetencje przyznają jej legitymację do występowania w obrocie gospodarczym pod własną firmą, w tym w szczególności prowadzenia działalności gospodarczej.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji realizuje się w obrocie z pośrednictwem zarządu, a jeżeli nie został on jeszcze ustanowiony, to za jej funkcjonowanie odpowiedzialny jest pełnomocnik ustanowiony jednomyślnie przez wspólników w akcie założycielskim bądź w stosownej uchwale (art. 161 k.s.h.).
Kwestia odpowiedzialności za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji kształtuje się odmiennie niż w przypadku spółki z o.o. po zarejestrowaniu. Podmiotem odpowiedzialny za zobowiązania jest oczywiście spółka, która dzieli ponoszone ryzyko w sposób solidarny z osobami, które działają w jej imieniu. Ponadto subsydiarnie, do wysokości wartości niewniesionego wkładu, odpowiedzialność ponoszą również wspólnicy.
Oczywiście! Umowa spółki może zostać zmieniona w każdym jej czasie, jednakże dla swojej ważności wymaga w tym przypadku zawarcia umowy przez wspólników (art. 164 k.s.h.). W praktyce, może to być zarówno umowa całkowicie nowa w swojej treści, która wyłączy zastosowanie pierwotnej, jak również umowa zmieniająca poszczególne postanowienia umowy dotychczasowej. Oznacza to jednocześnie, że przed rejestracją spółki nie jest dopuszczalna zmiana umowy spółki poprzez podjęcie stosownej uchwały zgromadzenia wspólników.
Oprócz zawiązania spółki oraz wniesienia przez wspólników wkładów na poczet kapitału zakładowego, dla skutecznego zarejestrowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się powołania jej obligatoryjnych organów – przede wszystkim zarządu, odpowiedzialnego za prowadzenie spraw spółki i jej reprezentację, oraz zgromadzenia wspólników, którego ze względu na specyfikę obsadzenie dokonuje się w momencie zawiązania umowy spółki. Jeżeli umowa spółki lub przepisy szczególne za obligatoryjny w strukturze półki uznają również radę nadzorczą lub komisję rewizyjną – koniecznym jest jego obsadzenie na równi z poprzednimi.
Ostatnim etapem procesu tworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest dokonanie wpisu do rejestru przez właściwy sąd rejestrowy w terminie najpóźniej 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki, pod rygorem rozwiązania umowy. Postępowanie rejestrowe rozpoczyna się na wniosek zarządu, do którego dołącza się:
Wniosek ten można złożyć w sądzie rejestrowym elektronicznie, listownie bądź w sposób osobisty.
Jeżeli zadośćuczyniono przepisom powyższym, sąd rejestrowy po przeprowadzeniu kontroli formalnej wniosku, a w niektórych sytuacjach również i kontroli merytorycznej, dokonuje wpisu spółki do Krajowego Rejestru Sądowego, co wieńczy proces tworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Od tego momentu, spółka staje się pełnoprawnym przedsiębiorcą, podatnikiem oraz płatnikiem ZUS.
Utworzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za pośrednictwem wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym jest alternatywnym sposobem do metody klasycznej – urzędowy formularz S24 wyłącza obowiązek zawiązywania umowy w formie aktu notarialnego, co zdecydowanie skraca czas zawiązywania spółki i niweluje niedogodności wynikające z klasycznego trybu tworzenia spółki (m.in. dodatkowego udowodnienia ustanowienia organów obligatoryjnych).
Skuteczne dokonywanie czynności prawnych za pośrednictwem sytemu teleinformatycznego wymaga jednak posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego albo podpisu potwierdzonego profilem zaufanym e-PUAP. Wszelkie modyfikacje umowy spółki wywołują skutek jedynie w przypadku dokonania ich za pośrednictwem wzorca uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym.
Ponadto, w przypadku tego trybu, wyłączona jest możliwość wnoszenia wkładów niepieniężnych. Ponadto skróceniu uległ czas, w którym wspólnicy muszą przedstawić dowód dokonania wpłat pieniężnych na poczet kapitału zakładowego – wynosi on 7 dni od dnia zarejestrowania spółki.
Jeżeli zastanawiasz się nad sposobem zawiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i potrzebujesz pomocy prawnej w tym zakresie, zadzwoń i umów się na spotkanie z Zespołem Kancelarii Adwokackiej Urban oferujemy profesjonalną pomoc.
Jeżeli interesujesz się tematyką spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zapraszamy do naszych innych wpisów:
Autor: Tomasz Kisielka
