Nie jest wielkim odkryciem stwierdzenie, że język którym posługują się prawnicy odbiega od zrozumiałej polszczyzny. Często z niemałym rozbawieniem obserwujemy w sądzie, rozmawiających ze swoim pełnomocnikiem klientów, którzy z biegiem rozmowy coraz bardziej marszczą czoło, a ich mimika krzyczy „o czym ty do mnie mówisz człowieku?!”. Wcale nie musi mieć to związku z wybitną erudycją mecenasa ale ze specyficznym słownictwem i pojęciami branżowymi, które wbijane są do głowy każdemu studentowi prawa już na pierwszym roku. W poniższym artykule prezentujemy najpopularniejsze pojęcia, z którymi można się spotkać podczas pogawędki z prawnikiem.

Jak zrozumieć co mówi do nas prawnik?

• Zdolność do czynności prawnych

  – jest to po prostu możliwość decydowania o sobie, a więc przyjmowania i składania wiążących oświadczeń (np. chęci oddania narządów po własnej śmierci), nabywania lub zbywania praw (zakup lub sprzedaż mieszkania, a wiec nabycie lub zbycie prawa własności) lub zaciągania zobowiązań (wzięcie kredytu). Zdolność tą mają nieubezwłasnowolnione, pełnoletnie osoby. Problemem może być ograniczona zdolność do czynności prawnych. Według kodeksu cywilnego nabywają ją osoby, które ukończyły 13 rok życia lub osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Oznacza to, że 14 latek lub osoba upośledzona w stopniu lekkim, wciąż nie będzie mogła zaciągnąć kredytu, ale możliwa stanie się sprzedaż należącego do niego komunijnego roweru, jeżeli dokonane zostanie z należytym rozeznaniem i bez wykorzystania jego nieporadności. Osoby przed ukończeniem 13 roku życia działają przez swoich przedstawicieli lub opiekunów. 10 letni chłopiec, nabywając pokaźny spadek nie będzie mógł nim zarządzać, a zakupienie przez 8 latkę drogiego zegarka może być uznane za nieważne przez jej rodziców, którzy od sprzedawcy żądać będą zwrotu pieniędzy.

• Małoletni/nieletni/młodociany

  – pozornie może się wydawać, że wszystkie trzy pojęcia dotyczą po prostu osoby, która nie ukończyła 18 roku życia. W rzeczywistości są to pojęcia różniące się od siebie. MAŁOLETNIM Kodeksu Cywilnego jest osoba przed ukończeniem 18 roku życia ale nie każda (kobieta uzyskująca zgodę Sądu na wyjście za mąż w wieku 16 lat przestaje być małoletnią). Dodajmy, że zgodnie z poprzednim punktem, osoby małoletnie dzielą się na te po ukończeniu 13 roku życia (z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych) i przed ukończeniem 13 roku życia (bez zdolności do czynności prawnych). Na bazie Kodeksu Karnego osobę, która ukończyła 17 rok życia (wciąż niepełnoletnią) można sądzić jak osobę dorosłą, którą to nazwiemy wtedy NIELETNIĄ. MŁODOCIANYM będzie za to ten kto nie ukończył 21 roku życia (lub 24 roku w chwili orzekania), a jego postawę można jeszcze usprawiedliwiać młodym wiekiem, w związku z czym orzeczona kara powinna mieć charakter wychowawczy. A mówią, że prawo w Polsce jest zagmatwane…

• Zasady współżycia społecznego

  – prawnicy często powołują się na to pojęcie, zazwyczaj twierdząc, że zachowanie lub czyn ich przeciwnika procesowego jest sprzeczny z tymi zasadami. Prawdą jest, że zwrot ten jest tak popularny, że wielu praktyków nie umiałoby wytłumaczyć co tak naprawdę znaczy. W rzeczywistości zasady te tworzymy sami, a ocena co jest już zasadą lub jej pogwałceniem może być całkiem dowolna. Dla obrazowego przedstawienia – obecnie obowiązującą zasadą będzie zakaz dopuszczenia się zdrady małżeńskiej. Nie jest to czyn karalny, ale z pewnością wciąż budzące sprzeciw społeczny zachowanie, które może powodować konsekwencje, takie jak orzeczenie rozwodu z winy zdradzającego.

• Właściciel a posiadacz

  – oba pojęcia mogą wydawać się oczywiste ale stwarzają ogromne trudności podczas procesów o ochronę własności lub posiadania. Wynika to z częstego myślenia, że będąc właścicielem rzeczy, jednocześnie ją posiadamy. Co prawda właścicielowi rzeczy zawsze przysługuje prawo do posiadania przedmiotu ale już posiadanie może być od własności niezależne. Nie wchodząc w nudne i niepotrzebne tutaj szczegóły przytoczymy przykład. Kupując i wprowadzając się do mieszkania jesteśmy zarówno jego właścicielami jak i posiadaczami. Jeżeli jednak zakupiony lokal od razu przeznaczamy na wynajem, to mimo że pozostajemy właścicielami nieruchomości, posiadanie zgodnie z umową i na czas jej trwania „oddajemy” drugiej osobie. Jeżeli bezprawnie spróbujemy wyrzucić najemcę – może on domagać się ochrony posiadania. Jeżeli najemca mimo wygaśnięcia umowy wciąż pozostaje w lokalu, przysługuje nam dochodzenie ochrony własności.

• Kazus / case

  – to nic innego jak opis sytuacji faktycznej z przytoczeniem najważniejszych okoliczności. Nad kazusem można się pochylić rozstrzygając sprawę, można go podać jako streszczenie co tak naprawdę się stało ale można go też rozwiązać na egzaminie poprzez podanie najbardziej prawdopodobnego rozstrzygnięcia sprawy lub konsekwencji prawnych.

Wskazane pojęcia nie są trudne ale nadużywane i często zaciemniające sens całej wypowiedzi. Oczywiście nie sposób wytłumaczyć wszystkich pojęć branżowych bez wchodzenia w szczegóły proceduralne. Proszę pamiętać, że maja Państwo prawo nie rozumieć wszystkiego co mówi prawnik, tak jak specjalistów innych dziedzin posiadających swój żargon. Zawsze jednak warto prosić o wytłumaczenie znaczeń oraz jaśniejsze przekazanie co w danej sytuacji należy zrobić, a pełne rozumienie formowanych strategii procesowych ułatwi nam wszystkim współpracę. W razie dalszych pytań lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Urban.

 #AdwokatRzeszów #UrbanLaw

autor: aplikant adwokacki Jakub Urban – Kancelaria Adwokacka Urban Rzeszów