Photo by Melinda Gimpel on Unsplash
W dzisiejszym artykule zajmiemy się tematyką związaną z upadłością konsumencką. Pewnie zdecydowana większość choć raz spotkała się z tym terminem, a jak pokazują statystyki każdego roku w Polsce wzrasta liczba osób, które decydują się skorzystać z instytucji upadłości konsumenckiej. W niniejszym tekście odpowiemy między innymi na pytania: czym jest upadłość konsumencka, czego dotyczy, kto może z niej skorzystać oraz jak długo może potrać. Zapraszamy do lektury!
Pod tą nazwą w praktyce kryję się postępowanie sądowe, które skierowane jest do osób fizycznych, będącymi konsumentami i nieprowadzących działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 221 k.c.: „za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową” – w związku z tym przedsiębiorca nie powinien móc skorzystać z instytucji upadłości konsumenckiej, jednakże jest to możliwe z tym, że musi spełnić odpowiedni przesłanki, a cały ten proces będzie zdecydowanie bardziej skomplikowany.
Upadłość konsumencka służy osobom, które są niewypłacalne, przy czym celem jest oddłużenie części bądź całości zadłużenia niewypłacalnego konsumenta. Co do zasady, ogłosić upadłość można także, gdy doszło do niej w sposób umyślny lub poprzez rażące niedbalstwo. Przy czym należy pamiętać, że podczas postępowania sądowego taki konsument będzie traktowany inaczej aniżeli ten, którego zadłużenie powstało z powodów niezależnych od niego. Wartym zaznaczenia jest to, iż upadłość dotyczyć może tylko i wyłącznie długów, które wystąpiły przed jej ogłoszeniem. Ważne jest również przypomnienie, że konsument pozostaje niewypłacalny, gdy jego wynagrodzenie jest niewystarczające aby pokryć koszty długów oraz samego utrzymania.
W związku z tym, iż jest to postępowanie sądowe, należy wnieść odpowiedni wniosek do właściwego sądu oraz uiścić opłatę w wysokości 30 zł za tenże wniosek. Formularz dostępny jest w Internecie. Oczywiście doliczyć należy do tego koszty całego postępowania, które zależą od wielu czynników. Dodatkowo, gdy konsument reprezentowany jest przez pełnomocnika, wówczas konieczna będzie opłata 17 zł. Wniosek taki winien zostać złożony zarówno przez dłużnika oraz wierzyciela. Należy również w takim wniosku odpowiednio uzasadnić stan faktyczny, w którym dłużnik nie ma żadnych możliwości na wywiązanie się ze swojego zobowiązania.
Podczas rozprawy sąd decyduje czy zostaje umorzony cały dług czy być może jego część. W sytuacji, gdy sąd postanowi umorzyć tylko część długu, ustali przy tym plan spłat reszty długu bądź nakaże sprzedać mienie konsumenta, które będzie wystarczające do spłaty pozostałego zobowiązania.
Każda zainteresowana osoba może samodzielnie złożyć wniosek do sądu, choć coraz więcej konsumentów decyduje się na skorzystanie z usług kancelarii prawnych lub doradcy restrukturyzacyjnego. Ważne, aby mieć na uwadze, iż postanowienie sądu zależy od przedstawienia w odpowiedni sposób okoliczności, a także uwzględniając stan faktyczny od sporządzonego uzasadnienia. Często gubiąc się w gąszczu przepisów prawnych, dłużnik chcąc ogłosić upadłość konsumencką natrafia na przeciwności, których wcześniej nie zakładał, bądź nie decydował by się na złożenie wniosku, gdyby miał świadomość holistycznych jego konsekwencji. Kontynuując, należy mieć na uwadze właśnie to, że upadłość konsumencka niesie za sobą daleko idące konsekwencje np. konsument będzie miał ograniczony dostęp do zawierania umów na zakup produktów użytku codziennego. Znane są również sytuacje, w których dłużnik porzuciwszy bezpodstawnie swoją dotychczasową pracę naraził się na umorzenie postępowania sądowego o ogłoszenie upadłości. Dłużnik również w takiej sytuacji zostaje wykreślony z rejestru dłużników niewypłacalnych w KRS. Co więcej, majątek również może ucierpieć. Dłużnik traci swoje prawo podmiotowe polegające na zarządzaniu swym majątkiem – przekazane zostaje syndykowi. Należy również zaznaczyć, że w przypadku, gdy jeden z małżonków ogłosi upadłość konsumencką, wówczas następuje między nimi rozdzielność majątkową.
Co do zasady, ustawodawca nie przewidział konkretnych terminów w tej kwestii. Jednak w praktyce przyjęto najczęściej, że po orzeczeniu uznające bądź odrzucające upadłość wydawane jest przez sąd po około 3 tygodniach od dnia złożenia wniosku do sądu. Całościowy proces upadłościowy trwa w Polsce średnio do 5 lat.
W pierwszym etapie postępowania upadłościowego, który nazywany jest postępowaniem w przedmiocie ogłoszenia upadłości, urzeczywistnia się z chwilą złożenia wniosku oraz trwa do dnia, w którym sąd ogłosi bądź oddali upadłość. Sąd bada sytuację majątkową dłużnika oraz stan faktyczny, w którym to doszło do niewypłacalności. Badany jest również fakt czy dłużnik doprowadził do swojego zadłużenia umyślnie bądź w skutek rażącego niedbalstwa.
Drugi etap zwany właściwym postępowaniem upadłościowym aktualizuje się z chwilą, gdy sąd wyda postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. Dłużnik traci zarząd nad swym majątkiem na rzecz syndyka. Nie może dokonywać także rozporządzeń finansowych, które przekraczają zakres zwykłego zarządu. W dniu ogłoszenia upadłości konsumenckiej, majątek staje się masą upadłościową, która ma na celu zaspokojenie w najwyższym stopniu wierzycieli. Co ważne, z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej dłużnik zyskuje ochronę – ulegają zawieszeniu postępowania administracyjne, sądowe lub sądowoadministracyjne, a także egzekucyjne dotyczące masy upadłościowej.
Syndyk na tym etapie postępowania obowiązany jest do stworzenia listy wierzycieli, których wierzytelności należy z masy upadłościowej dłużnika zaspokoić oraz pokryć koszty postępowania.
Ostatnim etapem postępowania jest wykonywanie planu spłaty wierzycieli. Aktualizuje się z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ustaleniu planu zaspokajania wierzytelności wierzycieli. Na tym etapie dłużnik odzyskuje zarząd nad swoim majątkiem, może dokonywać czynności prawnych, jednakże nie takich które doprowadzą do pogorszenia jego zdolności do realizacji planu spłaty. Może podjąć pracę oraz z jej dochodów poprawiać swoją sytuację materialną. Sąd określa na podstawie aktualnych zdolności zarobkowych plan spłaty oraz miesięczną ratę. Określona zostaje również jaka część zobowiązań dłużnika, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości, zostanie umorzona po jego wykonaniu. Należy zasygnalizować, iż plan spłat nie może przekraczać 36 msc., jednakże istnieje możliwość przedłużenia go o 18 msc. w wyniku wystąpienia specjalnych okoliczności. Wartym zasygnalizowania jest także fakt, że upadłość konsumencką można ogłosić więcej niż raz w życiu – przy czym po okresie 10 lat od ogłoszenia poprzedniej.
24 marca 2020 weszło w życie wiele przepisów nowelizujących prawo upadłościowe. Do jednych z najważniejszych zaliczyć należy:
Jeżeli jesteś zainteresowany analizą bądź wypełnieniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej uwzględniając wszelkie kluczowe okoliczności, zadzwoń i umów się na spotkanie z Zespołem Kancelarii Adwokackiej Urban.
Jeżeli jesteś zainteresowany umowami, zachęcamy do lektury:
Autor: Marcin Kapuściński
