Z prowadzeniem działalności gospodarczej wiąże się wiele obowiązków, odpowiedzialność, a także ciągłe zmiany w przepisach prawa. W związku z tym przyznać można, że prowadzenie działalności nie należy do najłatwiejszych zadań. W prowadzeniu działalności gospodarczej istnieje również ryzyko, jakie jest związane z podejmowaniem różnych działań, które mogą w efekcie końcowym doprowadzić nawet do sytuacji działania na szkodę spółki. Owa szkoda nie zawsze jest skutkiem działań celowych, często bywa tak, że jest to następstwo podejmowania działań, które w danym momencie wydają się odpowiednie. Pamiętać należy, że takie działania muszą mieścić się w granicach tak zwanego ,,dowolnego ryzyka”, które jest indywidualnie rozpatrywane przez sąd.
Przestępstwo niegospodarności (zwane również przestępstwem nadużycia zaufania lub działania na szkodę spółki) polega na nadużyciu uprawnień lub niedopełnieniu obowiązków przez osobę zobowiązaną do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innego podmiotu.
Kodeks spółek handlowych, a także Kodeks karny reguluje prawne kwestie związane z działaniem na szkodę spółki.
Kodeksie spółek handlowych a artykule 586 paragrafie 1 stanowi, że:
Kto, biorąc udział w tworzeniu spółki handlowej lub będąc członkiem jej zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej albo likwidatorem, działa na jej szkodę – podlega karze pozbawienia wolności do lat 5 i grzywnie.
W Kodeksie karnym konsekwencje takiego działania wyglądają nieco inaczej, gdyż przepis 296 tego kodeksu stanowi, że:
§ 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 1a. Jeżeli sprawca, o którym mowa w § 1, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 1a działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 2 wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 lub 3 działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4a. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę.
Wnioskując z powyższych przepisów uregulowanych w Kodeksie spółek handlowych oraz Kodeksie karnym można stwierdzić, iż działanie na szkodę spółki w Kodeksie karnym jest traktowane jako przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu i nadużycie zaufania.
Podlega sankcjom znacznie wyższym niż te wynikające z KSH.
W spółkach zazwyczaj jest więcej niż jedna osoba, która podejmuje ważne decyzje i jest odpowiedzialna za ich majątek. Są to członkowie zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, ewentualnie likwidatorzy spółki, więc jeśli będziemy mówić o działaniu na szkodę spółki, to właśnie wobec wymienionych wyżej osób. Jeżeli wspólnik spółki jest równocześnie w jej zarządzie, status wspólnika nie zwalnia go z odpowiedzialności. Osoby zarządzające majątkiem na podstawie prawa lub umowy spółki powinny o niego dbać. Innymi słowy nie powinny podejmować działań, które mogą w jakikolwiek sposób narazić firmę na szkodę. W przeciwnym wypadku mogą podlegać karze pozbawienia wolności nawet do 10 lat.
Podczas analizowania przepisów dotyczących działania na szkodę spółki może napotkać się na takie sformułowanie, jak ,,szkoda majątkowa”, zatem czym ona jest oraz co oznacza?
Artykuł 115 Kodeksu karnego mówi nam o „mieniu znacznej i wielkiej wartości”, w kolejnych podpunktach tego przepisu wyjaśnia, że oznacza to to samo, co „znaczna szkoda” i „szkoda wielkich rozmiarów. Zgodnie z tym artykułem:
„mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza dwustukrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia, a mieniem wielkiej wartości jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza tysiąckrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia”.
Sankcje rosną proporcjonalnie do szkody i odpowiedzialności, oskarżonego przed karą może jedynie uchronić dobrowolne i całkowite naprawienie szkody, które nastąpi przed wszczęciem postępowania. Oczywiście należy zawsze pamiętać, że każda taka sprawa traktowana jest indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności.
Jeśli czujesz, że przedstawione zagadnienie może dotyczyć Ciebie zgłoś się do Kancelarii Urban – oferujemy fachową i kompleksową pomoc. Skontaktuj się z adwokat Eweliną Urban lub adwokatem Jakubem Urbanem z Kancelarii Adwokackiej URBAN w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów) – zadzwoń – 884 888 536, napisz: sekretariat@kancelariaurban.com lub umów się na konsultacje za pomocą formularza kontaktowego.
Autor: Praktykant Magdalena Sołtysik z Kancelarii Adwokackiej Urban (Adwokat Rzeszów)
