W poprzednich artykułach poruszane szeroko były kwestie zasad ponoszenia przez strony kosztów postępowania cywilnego w postępowaniu jurysdykcyjnym (sądowym) – omawiane były zarówno kwestie rozliczania kosztów w procesie, jak i nie procesie, przedstawiane były sposoby obliczania opłat sądowych oraz przypadki, w których koszty postępowania rozliczane były w toku postępowania. Postępowanie cywilne nie kończy się niekiedy jedynie na etapie postępowania sądowego, albowiem zdarza się, że pomimo uzyskania ochrony prawnej, dłużnik nadal nie realizuje swoich (stwierdzonych już stosownym wyrokiem) zobowiązań, w wyniku czego koniecznym jest zainicjowanie postepowania egzekucyjnego zmierzającego do przymusowego wykonania tytułów egzekucyjnych (zaopatrywanych w klauzulę wykonalności). Przeprowadzenie takiego postępowania również łączy się z powstaniem pewnych kosztów, które w przedmiotowym artykule zostaną nie tylko wskazane, jak również omówione pod kątem zasad ich rozliczania.
Podobnie jak w przypadku postępowania sądowego, w postępowaniu egzekucyjnym pojawiają się opłaty egzekucyjne (stałe lub stosunkowe) naliczane w związku z samym faktem wszczęcia postępowania, jak i wydatki związane z jego przeprowadzeniem (art. 18-19 ustawy z dnia 28 lutego 2018 roku o kosztach komorniczych, tj. Dz. U. z 2024 roku, poz. 377, dalej w tekście: u.k.k.).
Warto zaznaczyć, że opłaty egzekucyjne stanowią jedną z dwóch postaci opłat komorniczych (obok opłat za przeprowadzenie innych postępowań przed organami egzekucyjnymi, których specyfika zostanie przybliżona w dalszych artykułach), które – jak łatwo się domyślić – pozostają sposobem wynagrodzenia komornika sądowego za wykonane czynności w zakresie piastowanej funkcji. Z kolei wydatki są enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę i dotyczą kosztów, które komornik sądowy musi ponieść, aby podjąć czynności egzekucyjne.
Najbardziej charakterystycznym przypadkiem występowania opłaty egzekucyjnej w postaci stosunkowej jest egzekucja świadczeń pieniężnych – wysokość opłaty stanowi 10% wartości egzekwowanego świadczenia wraz z dochodzonymi odsetkami (art. 27 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 23 ust. 1-2 u.k.k.). Jeżeli dłużnik zaspokoi całą dochodzoną przeciwko niemu wierzytelność w terminie miesiąca od dnia doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, organ egzekucyjny zastosuje preferencyjną stawkę 3% (art. 27 ust. 2 u.k.k.), a jeżeli postępowanie zakończy się cofnięciem wniosku przez wierzyciela bądź umorzeniem – 5% (art. 29 ust. 1 u.k.k.). Opłaty stosunkowe nie może być niższe niż 150,00 zł (słownie sto pięćdziesiąt złotych 00/100) ani wyższe niż 50 000,00 (słownie pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100).
Wbrew powszechnej opinii, opłat stałych w postepowaniu egzekucyjnym jest znacznie więcej niż opłat stosunkowych, chociaż częściej znajduje zastosowanie ta druga postać opłaty. Ich obliczanie realizuje się na takiej samej zasadzie jak w przypadku opłat stałych w postepowaniu sądowym – jeżeli przepis stanowi, że w danym przypadku pobiera się opłatę w danej wysokości, to wskazana kwota jest opłatą stałą.
W razie braku możliwości ustalenia czy w danym przypadku zastosowanie powinna mieć opłata stała lub stosunkowa, stosuje się opłatę stałą w wysokości 400,00 zł (słownie czterysta złotych 00/100).
Co do zasady koszty postępowania obciążają dłużnika – zwraca on wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji (wydatki), jak i reguluje na rzecz organu egzekucyjnego opłatę egzekucyjną. Stosowne koszty te ściąga się wraz z egzekwowanym świadczeniem (art. 770 § 1 k.p.c.).
Niemniej jednak, wyegzekwowanie kwot od dłużnika możliwe jest jedynie na podstawie czynności egzekucyjnych podejmowanych przez komornika sądowego – jak już wskazano większość z nich łączy się z powstaniem po jego stronie stosownych wydatków, w związku z czym komornik uzależnia ich podjęcie od uiszczenia stosownej zaliczki w terminie nie krótszym niż 7 dni (art. 7 ust. 1 i 4 u.k.k.). Oznacza to, że w pierwszy etapie postępowania to wierzyciel (nie mogąc wówczas jeszcze przewidzieć efektu postępowania) będzie zobowiązany do pokrycia stosownych kosztów, które nie zostaną mu zwrócone, gdy egzekucja okaże się bezskuteczna.
Wysokość zaliczki nie może jednorazowo przekroczyć 60,00 zł (słownie sześćdziesiąt złotych 00/100), chyba, że planowane wydatki znacznie przekraczają tę kwotę (art. 7 ust. 2 u.k.k.).
Czasami zdarza się, że komornik sądowy podejmuje czynności, pomimo tego, że zaliczka nie wystarczyła na pokrycie kosztów z nich związanych (art. 7 ust. 5-6 u.k.k.) – w takiej sytuacji, różnice pokrywa z własnych środków komornik, który następnie wzywa wierzyciela do uzupełnienia zaliczki, bądź też rozlicza różnicę bezpośrednio z dłużnikiem (w sytuacji wyegzekwowania dochodzonych należności).
Jak najbardziej! W razie oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub wskazania we wniosku o wszczęcie egzekucji osoby niebędącej dłużnikiem komornik wydaje postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej w wysokości 10 % egzekwowanego świadczenia (art. 30 u.k.k.). Poza tym coraz częściej uzyskać można na stosowny wniosek zwolnienie od kosztów w postepowaniu egzekucyjnym (w części lub w całości), co jest formą udzielenia pomocy tym najuboższym (zarówno wierzycielom, jak i dłużnikom), w wyniku czego koszty postępowania (zarówno wydatki, jak i opłaty) będzie ponosić Skarb Państwa, a dokładnie on za pośrednictwem swoich stationes fisci, którymi w tym przypadku będą sądy rejonowe, przy którym działają komornicy sądowi prowadzący egzekucję (art. 45 i nast. u.k.k.).
Z powyższego względu, ustalenie kto będzie ponosić poszczególne koszty postępowania egzekucyjnego następuje dopiero w ostatnim etapie postępowania egzekucyjnego (już po wyegzekwowaniu należności lub umorzeniu postępowania) w ramach postanowienia o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego (art. 770 § 2 k.p.c). Stosowne postanowienie w tym zakresie wydane przez komornika zawierające wezwanie do uzupełnienia wydatków przez stronę stanowi tytuł wykonawczy bez zaopatrywania go w klauzulę wykonalności (art. 4 u.k.k.), w związku z czym warto jest przedmiotowe kwoty jak najszybciej uregulować, albowiem w przeciwnym razie komornik sądowy z urzędu zainicjuje czynności egzekucyjne (bez dalszych opłat egzekucyjnych).
Jeżeli potrzebujesz pomocy przy analizie prawidłowości ustalonych kosztów postępowania egzekucyjnego, skontaktuj się z prawnikami z Kancelarii Urban – chętnie Ci pomogą i przekażą wytyczne, dzięki którym będziesz wiedział, w jaki sposób prawidłowo postąpić. Skontaktuj się z adwokat Eweliną Urban lub adwokatem Jakubem Urban – adzwoń – 884-888-536 napisz: sekretariat@kancelariaurban.com lub umów się na konsultacje za pomocą formularza kontaktowego.
Autor: apl. adw. Tomasz Kisielka z Kancelarii Adwokackiej Urban (Adwokat Rzeszów)
