Pozostając przy rozpoznawanej we wcześniejszym artykule tematyce sprawnego i funkcjonalnego rozstrzygania spraw sądowych, nie sposób pominąć instytucji nakazu zapłaty i postępowań ukierunkowanych na jego wydanie. Nie tylko bowiem wyrok stanowić może podstawę do dalszego dochodzenia nieuregulowanych należności – w aktualnym porządku prawnym tytułami egzekucyjnymi są również nakazy zapłaty, których uzyskanie jest o wiele prostsze, bowiem orzekane są one w oparciu o procedurę charakteryzującą się niskim stopniem formalizmu, sprowadzoną pod tym kątem do niezbędnego minimum. Warto więc przybliżyć pokrótce sposób uzyskiwania tychże, a także metody ich zaskarżania.
Czym jest nakaz zapłaty?
Nakazem zapłaty jest orzeczenie wydawane przez Sąd na posiedzeniu niejawnym, w ramach którego nakazuje pozwanemu, aby w terminie oznaczonym w nakazie zaspokoił roszczenie powoda w całości wraz z należnymi mu kosztami postępowania albo wniósł w tym terminie środek zaskarżenia (art. § 1 k.p.c. w zw. z art. § 1 k.p.c.).
Z powyższego wynika, że nakaz zapłaty jest jedną z postaci orzeczeń wydawanych przez Sąd, w hierarchii stojącym na równi z wyrokiem (a w zasadzie zastępującym go). Przepisy umożliwiają wydawanie nakazów zapłaty również referendarzom sądowym, co oceniane jest pozytywnie, bowiem znacząco wpłynęło na zmniejszenie zakresu spraw sądowych rozpatrywanych przez sędziów zawodowych (art. § 2 k.p.c.).
W tym miejscu, należy zasygnalizować, że ustawodawca przewidział trzy podstawowe rodzaje nakazów zapłaty – pierwszą postacią jest nakaz zapłaty wydawany w postępowaniu upominawczym, drugą nakaz zapłaty wydawany w postępowaniu nakazowym, a ostatnią – nakaz zapłaty wydawany w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Rozróżnienie tych trzech orzeczeń, wydawanych w trzech odrębnych od siebie trybach, jest niezwykle istotne, albowiem ich wydanie kształtuje zupełnie różne skutki prawne dla stron postępowania, zwłaszcza w kontekście chęci ich zaskarżenia i usunięcia z obrotu prawnego. Stosowne porównanie ww. trybów postępowania nastąpi w odrębnych artykule.
W jakich sprawach można uzyskać nakaz zapłaty?
Sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a w innych przypadkach – jeżeli przepis szczególny tak stanowi (art. § 1 k.p.c.). Oznacza to, że w sprawach o ukształtowanie prawa, o ustalenie czy też o świadczenia niepieniężnych wydawanie nakazów zapłaty jest niedopuszczalne.
Obok ww. ogólnych zasad wydawania nakazu zapłaty, dodatkowe wymogi ich orzeczenia obowiązują w kontekście poszczególnych trybów postępowania.
W postępowaniu nakazowym, nakaz zapłaty można uzyskać, jeżeli fakty uzasadniające dochodzone roszczenie są udowodnione dołączonym do pozwu (1) dokumentem urzędowym lub (2) zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem lub (3) wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu, a także na podstawie (4) weksla lub czeku należycie wypełnionego bądź (5) umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego czy dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, o ile roszczenie wynika z świadczenia pieniężnego – wynagrodzenia za dostawę towaru lub wykonania usługi w transakcji handlowej (art. 485 § 1 -3 k.p.c.).
Z kolei w postępowaniu upominawczym, nakaz zapłaty zostanie wydany, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, zaś według treści pozwu (1) roszczenie nie jest oczywiście bezzasadne, (2) twierdzenia co do faktów nie budzą wątpliwość, zaś (3) zaspokojenie roszczenia nie zależy od świadczenia wzajemnego (art. 499 k.p.c.).
Nakaz zapłaty w elektronicznym postepowaniu upominawczym nie może być wydany, jeżeli (1) powód dochodzi roszczenia innego niż pieniężne oraz (2) doręczenie pozwanemu nakazu miałoby nastąpić poza granicami kraju (art. § 2 k.p.c.).
Bezsprzecznie w praktyce częściej wydawanym w sprawach jest nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, z którym ustawodawca nie łączy żadnych dodatkowych obowiązków w zakresie przedstawienia stosownych dowodów z dokumentów. Koniecznym na tym etapie artykułu jest wskazanie, iż przewodniczący składu sędziowskiego z urzędu bada, w jakim trybie sprawa powinna być rozpoznana, a w wypadkach przewidzianych w ustawie obligatoryjnie wyznacza posiedzenie niejawne w celu wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (art. 201 § 1 k.p.c.).
Jakie czynności podejmuje Sąd po wydaniu nakazu zapłaty?
Nakaz zapłaty doręcza się stronom – pozwanemu nakaz zapłaty doręcza się z odpisem pozwu, z odpisami załączników do pozwu oraz pouczeniem o terminie i sposobie zaskarżenia nakazu oraz skutkach jego niezaskarżenia (art. § 3 k.p.c.).
Nakaz zapłaty, od którego nie wniesiono środka zaskarżenia, ma skutki prawomocnego wyroku (art. § 4 k.p.c.) – stanowi tytuł egzekucyjny, na podstawie którego (po zaopatrzeniu go w klauzulę wykonalności) można dochodzić stwierdzonej w nim wierzytelności przy wykorzystaniu państwowego aparatu przymusu na drodze postępowania egzekucyjnego.
Istnieje również możliwość uchylenia nakazu zapłaty przez Sąd – jeżeli po jego wydaniu okaże się, że pozwany w chwili wniesienia pozwu nie miał zdolności sądowej, zdolności procesowej albo organu powołanego do jego reprezentowania, a braki te nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie zgodnie z przepisami kodeksu, sąd z urzędu uchyla nakaz zapłaty i wydaje odpowiednie postanowienie (art. § 5 k.p.c.)
W jakim terminie można zaskarżyć nakaz zapłaty?
Termin do zaskarżenia nakazu zapłaty (niezależnie od trybu jego wydania) wynosi:
Zwrócić należy uwagę, że jeżeli po wydaniu nakazu zapłaty okaże się, że doręczenie nakazu zapłaty ma nastąpić w miejscu, które zgodnie z wcześniej wskazanym przepisem uzasadnia oznaczenie innego terminu, niż termin oznaczony w wydanym nakazie, sąd z urzędu wydaje postanowienie, którym zmienia nakaz w stosownym zakresie – o przedmiotowej zmianie umieszcza się wzmiankę na oryginale nakazu, a na żądanie stron także na wydanych im wypisach (art. § i k.p.c.).
W jaki sposób można zaskarżyć nakaz zapłaty?
Środek zaskarżenia od nakazu zapłaty wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty – w piśmie zawierającym środek zaskarżenia od nakazu zapłaty pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości czy w części oraz przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy (art. § 1-2 k.p.c.).
Po utracie mocy lub uchyleniu nakazu zapłaty albo w przypadku braku podstaw do jego wydania sąd rozpoznaje sprawę według przepisów ogólnych (art. § 2 k.p.c.) – nie jest więc to koniec postępowania, a jedynie część procedury, w ramach której powód może dochodzić swoich roszczeń na drodze postepowania sądowego.
Ww. przepisy wprowadzają więc prekluzję faktów i dowodów, która obliguje pozwanego do złożenia w środku zaskarżenia wszystkich argumentów, które posiada dla wzruszenia wydanego nakazu zapłaty i późniejszego rozpoznania sprawy w oparciu o przepisu ogólne – zlekceważenie tego obowiązku może więc powodować istotne problemy na późniejszym etapie postępowania.
Sąd odrzuca środek zaskarżenia niedopuszczalny, spóźniony, nieopłacony lub dotknięty brakami, których nie usunięto pomimo wezwania (art. § 3 k.p.c.).
Jeżeli poszukujesz pomocy w zakresie Twojej reprezentacji przed Sądem w celu uzyskania nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym lub postępowaniu nakazowym bądź potrzebujesz pomocy w celu złożenia środka zaskarżenia od doręczonego nakazu zapłaty, skontaktuj się z prawnikami z Kancelarii Urban – chętnie Ci pomogą i przekażą wytyczne, dzięki którym będziesz wiedział, w jaki sposób prawidłowo postąpić. Skontaktuj się z adwokat Eweliną Urban lub adwokatem Jakubem Urbanem z Kancelarii Adwokackiej URBAN w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów) – zadzwoń – 884 888 536, napisz: sekretariat@kancelariaurban.com lub umów się na konsultacje za pomocą formularza kontaktowego.
Powyższy artykuł ma jedynie charakter informacyjny i ogólny, w związku z czym nie stanowi porady ani opinii prawnej.
Autor: apl. adw. Tomasz Kisielka z Kancelarii Adwokackiej Urban (Adwokat Rzeszów)
