Stowarzyszenie jest jedną z najczęściej wybieranych form organizacji społecznych w Polsce, które pozwala na zorganizowane działanie osób mających wspólny cel. Dzięki stowarzyszeniu, osoby prywatne mogą wspólnie realizować swoje pasje, cele charytatywne, edukacyjne czy kulturalne. Celem tego artykułu jest przybliżenie pojęcia stowarzyszenia, wyjaśnienie, kto może je założyć, jak wygląda procedura rejestracji oraz jakie obowiązki wiążą się z jego prowadzeniem.
Stowarzyszenie to dobrowolne zrzeszenie osób, które działają w celu realizacji wspólnego interesu, nie nastawiając się na osiąganie zysku finansowego. Celem stowarzyszeń może być szeroki wachlarz działań, od kultury, edukacji, sportu, przez działalność charytatywną, aż po ochronę środowiska czy prawa człowieka. Stowarzyszenie może prowadzić działalność statutową, w tym organizować wydarzenia, szkolenia, konferencje, zbiórki funduszy czy inne aktywności zgodne z jego celami.
Zgodnie z przepisami prawa polskiego, stowarzyszenie może założyć co najmniej 7 osób pełnoletnich, które posiadają pełną zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że osoby te muszą być zdolne do podejmowania decyzji prawnych, a także muszą mieć pełną zdolność do czynności prawnych (np. nie mogą to być osoby ubezwłasnowolnione).
Założyciele stowarzyszenia mogą pochodzić z różnych środowisk – nie muszą to być osoby powiązane zawodowo czy specjalistycznie w tej samej dziedzinie. Ważne jest, by te osoby miały wspólny cel, który chcą realizować przez działalność organizacji. Założyciele stowarzyszenia pełnią kluczową rolę w jego powstaniu, ponieważ przygotowują statut, wybierają pierwsze władze organizacji oraz dokonują innych czynności związanych z formalnym założeniem stowarzyszenia.
Założenie stowarzyszenia w Polsce składa się z kilku etapów. Chociaż proces ten jest stosunkowo prosty, wymaga spełnienia określonych formalności, które pozwalają na legalne rozpoczęcie działalności organizacji.
Pierwszym krokiem przy zakładaniu stowarzyszenia jest przygotowanie statutu, który jest najważniejszym dokumentem regulującym jego działalność. Statut określa m.in. nazwę stowarzyszenia, jego cele, zasady działania, sposób przyjmowania nowych członków oraz procedury głosowania. Powinien także określać sposób rozwiązywania organizacji, sposób podziału środków w przypadku jej likwidacji, a także inne kwestie dotyczące działalności stowarzyszenia. Każdy statut musi być zgodny z obowiązującymi przepisami prawa, w tym z ustawą Prawo o stowarzyszeniach.
Kiedy statut jest gotowy, należy zwołać zebranie założycielskie, podczas którego osoby zakładające stowarzyszenie przyjmują statut, wybierają zarząd, a także podejmują inne decyzje dotyczące organizacji. Zebranie założycielskie odbywa się na podstawie uchwały, która jest spisywana w protokole. Protokół ten stanowi dokument, który należy dołączyć do wniosku o rejestrację stowarzyszenia.
Aby stowarzyszenie uzyskało osobowość prawną, musi zostać zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Procedura rejestracji obejmuje złożenie odpowiednich dokumentów do sądu rejonowego, który prowadzi rejestr stowarzyszeń. Wśród wymaganych dokumentów znajdują się m.in.:
Po złożeniu dokumentów i ich weryfikacji, sąd dokonuje wpisu stowarzyszenia do rejestru. Proces rejestracji zwykle trwa od kilku do kilkunastu dni roboczych.
Po rejestracji stowarzyszenie nabiera osobowości prawnej i może rozpocząć działalność na rzecz realizacji swoich celów statutowych. Jednak, jak każda organizacja, stowarzyszenie ma również szereg obowiązków prawnych, które musi spełniać, aby funkcjonować zgodnie z prawem.
Stowarzyszenie musi działać zgodnie z przepisami prawa, w tym z ustawą o stowarzyszeniach. Warto zaznaczyć, że organizacje takie są zobowiązane do przestrzegania przepisów dotyczących ochrony danych osobowych (RODO), prawa pracy (jeśli zatrudniają pracowników), jak również zasad gospodarowania środkami finansowymi.
Stowarzyszenia są zobowiązane do składania corocznych sprawozdań finansowych, które mogą być weryfikowane przez odpowiednie instytucje. Celem tych sprawozdań jest zapewnienie transparentności działalności organizacji, zwłaszcza jeśli pozyskuje ona środki publiczne lub darowizny. Sprawozdanie powinno zawierać bilans, rachunek zysków i strat oraz opis działalności stowarzyszenia w danym roku.
Stowarzyszenia mają obowiązek prowadzenia księgowości, a w przypadku uzyskiwania przychodów, muszą składać deklaracje podatkowe.
Każda zmiana w stowarzyszeniu (np. zmiana adresu, statutu, zarządu) musi być zgłoszona do Krajowego Rejestru Sądowego. Proces zgłoszenia zmian odbywa się podobnie jak rejestracja stowarzyszenia, czyli poprzez złożenie odpowiednich dokumentów do sądu.
W polskim systemie prawnym wyróżnia się dwa główne typy stowarzyszeń:
Założenie stowarzyszenia daje członkom możliwość realizowania wspólnych celów, które mogą być zróżnicowane – od działalności kulturalnej, edukacyjnej, przez ochronę zdrowia, aż po działania na rzecz ochrony środowiska. Działalność w ramach stowarzyszenia sprzyja integracji społecznej, aktywności obywatelskiej i rozwijaniu pasji.
Dzięki uzyskaniu osobowości prawnej, stowarzyszenia mogą pozyskiwać środki na realizację swoich celów, zarówno z darowizn od osób fizycznych, jak i funduszy publicznych, takich jak granty czy dotacje. Co więcej, działalność w ramach stowarzyszenia daje możliwość pozyskiwania wiedzy, budowania sieci kontaktów zawodowych i rozwijania kompetencji.
Założenie stowarzyszenia to proces, który pozwala na organizowanie osób wokół wspólnych celów. Choć procedura rejestracji jest dość prosta, wymaga jednak spełnienia pewnych formalności, takich jak przygotowanie statutu, zebranie podpisów założycieli oraz rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym. Stowarzyszenia mają liczne obowiązki, takie jak prowadzenie księgowości czy składanie sprawozdań finansowych, ale w zamian oferują swoim członkom możliwość wspólnego działania na rzecz społeczności, a także możliwość pozyskiwania funduszy na realizację swoich celów.
Jeśli czujesz, że przedstawione zagadnienie może dotyczyć Ciebie zgłoś się do Kancelarii Urban – oferujemy fachową i kompleksową pomoc. Skontaktuj się z adwokat Eweliną Urban lub adwokatem Jakubem Urbanem z Kancelarii Adwokackiej URBAN w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów) – zadzwoń – 884 888 536, napisz: sekretariat@kancelariaurban.com lub umów się na konsultacje za pomocą formularza kontaktowego.
Autor: praktykant Szymon Szurlej z Kancelarii Adwokackiej Urban w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów).
