Jak wskazano w ostatnim artykule nakazy zapłaty jako specyficzne rodzaje orzeczeń mogą zapaść w trzech różnych i odrębnych od siebie trybach postępowaniach, a to postępowaniu nakazowym, postępowaniu upominawczym oraz elektronicznym postępowaniu upominawczym. Poprzednio skupiono się na omówieniu różnić i podobieństw dwóch pierwszych z wyżej wymienionych postępowań, w związku z czym nadszedł czas, aby scharakteryzować ostatni z nich (najnowszy) – elektroniczne postępowanie upominawcze, potocznie określane skrótem: „EPU” oraz udzielić czytelnikom pewnych spostrzeżeń co do tego, w jaki sposób efektywnie dochodzić swoich roszczeń bądź prowadzić swoją obronę w przedmiotowym postępowaniu.
Stosownie do art. 505 ze zn. 28 k.p.c., nakaz zapłaty nie może zostać wydany, jeżeli powód dochodzi roszczenia innego niż pieniężne, zaś doręczenie pozwanemu nakazu zapłaty miałoby nastąpić poza granicami kraju.
Powyższe oznacza, że wydanie nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym warunkowane jest spełnieniem przez powoda łącznie dwóch przesłanek – dochodzeniem przez niego jedynie roszczeń pieniężnych, oraz posiadaniem przez pozwanego adres do korespondencji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W dalszych przepisach wskazuje się, że w elektronicznym postępowaniu upominawczym mogą być dochodzone roszczenia, które stały się wymagalne w okresie trzech lat przed dniem wniesienia pozwu (art. 505 ze zn. 29a k.p.c.), co stanowi odrębny wymóg pozwu, badany z urzędu przez Sąd rozpoznający sprawę.
Jak wskazuje sama nazwa, EPU jest trybem postępowania korzystającym w większej części z udogodnień cyfryzacyjnych sądów powszechnych, a zwłaszcza wdrożonych w nich systemów teleinformatycznych przeznaczonych do kontaktu na linii strony-sąd rozpoznający sprawę.
Zgodnie z art. 505 ze zn. 30 k.p.c., wszelkie czynności sądu, referendarza i przewodniczącego utrwalane są w systemie teleinformatycznym, a wytworzone w ich wyniku dane w postaci elektronicznej opatrywane są kwalifikowanym podpisem elektronicznym. P
Również i powód wnosi pisma wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (art. 505 ze zn. 31 k.p.c.), które nie wymagają opatrywania ich zwykłym podpisem (pisemnym).
Pozwany z kolei pisma w ww. sposób wnosi tylko wówczas, jeżeli dokona takiego wyboru i powiadomi o tym fakcie sąd rozpoznający sprawę, o czym sąd ma obowiązek go pouczyć (art. 505 ze zn. 31 § 4 k.p.c.) – w razie braku takiej dyspozycji stosowne pisma pozwany może wnosić w formie tradycyjnej (art. 505 ze zn. 31 § 2 k.p.c.).
Istotną kwestią dotyczącą EPU pozostaje fakt, iż rozpoznającym sprawę w tym postępowaniu sądem będzie w każdym przypadku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie (a dokładnie znajdujący się w tym sądzie VI Wydział Cywilny), który jest jedynym „sądem elektronicznym” w kraju i swoją właściwością obejmuje całe terytorium Rzeczypospolitej Polski.
Podstawową kwestią wymagającą podkreślenia jest, że zgodnie z art. 505 ze zn. 28 § 1 k.p.c., w elektronicznym postępowaniu upominawczym stosuje się przepisy o postępowaniu upominawczym z pewnymi niewielkimi odrębnościami.
Wśród nic wyróżnić można chociażby brak stosowania instytucji zwrotu pozwu czy też doręczeń za pośrednictwem komornika sądowego, jak również konieczność uzasadniania z urzędu przez sąd postanowień czy zarządzeń wydanych na posiedzeniu niejawnym, które podlegają zaskarżeniu zażaleniem w terminie tygodnia od dnia ich doręczenia (art. 505 ze zn. 29 § 1-3 k.p.c.).
Czynności sądowe w EPU mogą być podejmowane przez sędziów zawodowych, jednakże w większym zakresie sprawy te podlegają kognicji referendarzy sądowych, których ustawa wyposaża w prawo prowadzenia postępowań tego typu. W praktyce zdecydowana większość postępowań w Polsce jest prowadzona przez zespół referendarski VI Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie.
EPU inicjowane jest na podstawie pozwu (wnoszonego w ramach systemu teleinformatycznego), w którym powód powinien przede wszystkim oznaczyć dane pozwalające na identyfikacje stron oraz wskazać dowody na poparcie swoich twierdzeń (art. 505 ze zn. 32 § 1-2 k.p.c.). Co może być dla wielu czytelników wysoce bulwersujące, powód nie jest zobowiązany do dołączenia do pozwu żadnych dowodów, w wyniku czego może powstać przeświadczenie, że nakaz zapłaty jest wydawany w zasadzie jedynie w oparciu o twierdzenia powoda, na pierwszy rzut oka niepoparte żadnymi dokumentami ani dowodami osobowymi.
W EPU nie przeprowadza się postępowania dowodowego o formacie zbliżonym do postępowania dowodowego w postępowaniu zwykłym – po ustaleniu, że pozew spełnia wymogi formalne, wydaje się nakaz zapłaty, który doręcza się pocztą tradycyjną pozwanemu, a który może zostać przez niego zaskarżony.
Jeżeli brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty, postępowanie umarza się (art. 505 ze zn. 33 k.p.c.).
Podobnie do wcześniejszych (bliźniaczych do EPU) trybów postepowania, zaskarżenie nakazu zapłaty wymaga wniesienia (w odpowiednim terminie) środka zaskarżenia – sprzeciwu, do którego nie dołącza się dowodów (art. 505 ze zn, 35 k.p.c.). W przypadku wniesienia sprzeciwu sąd umarza postępowanie w zakresie, w którym nakaz zapłaty utracił moc (art. 505 ze zn. 36 k.p.c.).
Brak wniesienia sprzeciwu powoduje, że nakaz zapłaty uprawomocnia się i może (po zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności) stanowić tytuł wykonawczy, na bazie którego wszczynać będzie się postępowanie egzekucyjne.
Wartym zaznaczenia jest, że Sąd rozpoznający sprawę w EPU posiadając swobodny dostęp do elektronicznej bazy PESEL, może uznać nakaz zapłaty za doręczony, o ile adres, pod którym pozostawiono zawiadomienia, jest zgodny z adresem ujawnionym w ww. rejestrze, zaś pozwany, pomimo powtórzenia, nie odebrał nakazu zapłaty w terminie, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma i nie ma zastosowania inny przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia (art. 505 ze zn. 34 § 1 k.p.c.).
Powyższe oznacza, że nakaz zapłaty wydany w EPU może stać się w pewnych sytuacjach prawomocny, nawet pomimo braku odbioru korespondencji przez pozwanego.
W sytuacji, gdy po wydaniu nakazu zapłaty okaże się, że nie można go doręczyć pozwanemu w kraju, sąd z urzędu uchyla nakaz zapłaty i umarza postępowanie, chyba że powód w wyznaczonym terminie, nie dłuższym niż miesiąc, usunie przeszkodę w doręczeniu nakazu zapłaty (art. 505 ze zn. 34 § 2 k.p.c.).
Zgodnie z art. 505 ze zn. 37 § 1 k.p.c., w przypadku umorzenia postępowania każda ze stron ponosi koszty procesu związane ze swym udziałem w sprawie.
Słusznie wskazuje się, że w razie braku zaskarżenia prawidłowo doręczonego nakazu zapłaty w EPU pozwanemu lub nastąpienia fikcji doręczenia, koszty postepowania obciążają pozwanego na zasadzie art. 98 k.p.c. i następnych.
Wartym odnotowania jest, że jeżeli w terminie trzech miesięcy od dnia wydania postanowienia o umorzeniu elektronicznego postępowania upominawczego, powód wniesie pozew przeciwko pozwanemu o to samo roszczenie w postępowaniu innym niż elektroniczne postępowanie upominawcze, skutki prawne, które ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa, następują z dniem wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym – na żądanie stron sąd, rozpoznając sprawę, uwzględni koszty poniesione przez strony w elektronicznym postępowaniu upominawczym (art. 505 ze zn. 37 § 2 k.p.c.).
Jeżeli poszukujesz pomocy w zakresie Twojej reprezentacji przed Sądem w celu uzyskania nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym bądź potrzebujesz pomocy w celu złożenia środka zaskarżenia od doręczonego nakazu zapłaty w tym postępowaniu, skontaktuj się z prawnikami z Kancelarii Urban – chętnie Ci pomogą i przekażą wytyczne, dzięki którym będziesz wiedział, w jaki sposób prawidłowo postąpić. Skontaktuj się z adwokat Eweliną Urban lub adwokatem Jakubem Urbanem z Kancelarii Adwokackiej URBAN w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów) – zadzwoń – 884 888 536, napisz: sekretariat@kancelariaurban.com lub umów się na konsultacje za pomocą formularza kontaktowego.
Powyższy artykuł ma jedynie charakter informacyjny i ogólny, w związku z czym nie stanowi porady ani opinii prawnej.
Autor: apl. adw. Tomasz Kisielka z Kancelarii Adwokackiej Urban w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów).
