Blog

Kontrola przedsiębiorców – to jeden z elementów nadzoru państwa nad działalnością gospodarczą. Jej celem jest zapewnienie zgodności z przepisami prawa, ochrona interesów konsumentów oraz utrzymanie uczciwej konkurencji. W artykule przedstawię podstawy prawne kontroli, uprawnienia organów kontrolujących, prawa i obowiązki przedsiębiorców oraz wskazówki, jak przygotować się do tego procesu.

Kontrola przedsiębiorców – podstawy prawne kontroli

Działalność gospodarcza w Polsce podlega kontroli na podstawie:

• Ustawy – Prawo przedsiębiorców
• Przepisów szczególnych – np. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, prawa budowlanego czy prawa podatkowego.

Jedną z kluczowych zasad kontroli jest jej minimalna uciążliwość dla przedsiębiorcy. Oznacza to, że powinna być przeprowadzana w sposób proporcjonalny i zgodny z przepisami, przy poszanowaniu praw kontrolowanego podmiotu.

Kontrola przedsiębiorców – kto przeprowadza

W zależności od branży i rodzaju działalności, kontrolę mogą przeprowadzać m.in.:

• Urząd Skarbowy – w zakresie zobowiązań podatkowych,
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – weryfikacja prawidłowości opłacania składek,
• Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) – nadzór nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy,
• Inspekcja Handlowa – kontrola przestrzegania praw konsumentów,
• Państwowa Inspekcja Sanitarna (Sanepid) – ocena warunków sanitarnych w zakładach pracy,
• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) – kontrola przestrzegania zasad konkurencji.

Przebieg kontroli przedsiębiorców

1. Zawiadomienie o kontroli

Co do zasady, organ kontrolujący ma obowiązek powiadomić przedsiębiorcę o planowanej kontroli z wyprzedzeniem (minimum 7 dni przed jej rozpoczęciem). Nie mniej jednak istnieją wyjątki – np. w przypadku kontroli podatkowych lub inspekcji pracy może ona zostać przeprowadzona bez wcześniejszego zawiadomienia, jeśli istnieje podejrzenie naruszenia prawa.

2. Czas trwania kontroli

Maksymalny czas kontroli zależy od wielkości przedsiębiorstwa:

• Mikroprzedsiębiorstwa – do 12 dni roboczych,
• Małe przedsiębiorstwa – do 18 dni roboczych,
• Średnie przedsiębiorstwa – do 24 dni roboczych,
• Duże przedsiębiorstwa – do 48 dni roboczych.

Przekroczenie tych terminów wymaga uzasadnienia i zgody organu nadrzędnego.

3. Przebieg czynności kontrolnych

Kontrolerzy mogą:

• żądać okazania dokumentów,
• przesłuchiwać pracowników,
• przeprowadzać oględziny,
• sporządzać notatki i raporty.

Przedsiębiorca ma prawo żądać sporządzenia protokołu z każdej czynności oraz zapewnienia obecności świadka podczas kontroli.

4. Zakończenie kontroli

Po zakończeniu postępowania sporządzany jest protokół. Przedsiębiorca może go zaakceptować lub zgłosić do niego zastrzeżenia. Odpowiednio w razie stwierdzenia nieprawidłowości organ kontrolny może nałożyć obowiązek ich usunięcia lub sankcje finansowe.

Prawa i obowiązki przedsiębiorcy

Podczas kontroli przedsiębiorca ma prawo do:

• uzyskania informacji o zakresie i podstawie kontroli,
• obecności przy jej przeprowadzaniu,
• wglądu do dokumentów sporządzonych przez kontrolujących,
• zgłaszania zastrzeżeń do ustaleń kontroli,
• ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.

Jednocześnie jest zobowiązany do:

• udostępnienia wymaganej dokumentacji,
• udzielania wyjaśnień,
• zapewnienia kontrolującym warunków do przeprowadzenia czynności.

Jak przygotować się do kontroli?

• Zadbaj o dokumentację – wszystkie niezbędne dokumenty powinny być uporządkowane i łatwo dostępne.
• Znaj swoje prawa – kontrolerzy muszą działać zgodnie z przepisami, a przedsiębiorca może dochodzić swoich praw.
• Bądź otwarty na współpracę – nie rezygnuj z możliwości obrony swoich interesów.
• Dbaj o zgodność z przepisami – regularne audyty wewnętrzne pomagają uniknąć problemów w trakcie kontroli.

Podsumowanie

Kontrola przedsiębiorstwa jest częścią funkcjonowania każdego biznesu. Właściwe przygotowanie oraz znajomość swoich praw pozwalają ograniczyć jej negatywne skutki. Z pewnością kontrola przedsiębiorcy nie musi być stresującym doświadczeniem, jeśli odpowiednio się do niej przygotujesz. Kluczowe jest prowadzenie działalności w sposób zgodny z przepisami i świadomość swoich praw. 

Powyższy artykuł ma jedynie charakter informacyjny i ogólny, w związku z czym nie stanowi porady ani opinii prawnej.

Jeśli czujesz, że przedstawione zagadnienie może dotyczyć Ciebie zgłoś się do Kancelarii Urban – oferujemy fachową i kompleksową pomoc. Skontaktuj się z adwokat Eweliną Urban  lub  adwokatem Jakubem Urbanem z Kancelarii Adwokackiej URBAN w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów) –  zadzwoń  –  884 888 536, napisz: sekretariat@kancelariaurban.com lub umów się na konsultacje za pomocą formularza kontaktowego. 

Autor: Dominik Radamski z Kancelarii Adwokackiej Urban w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów).