Photo by Dylan Gillis
on Unsplash
W polskim prawie konsumenckim szczególną rolę odgrywają przepisy chroniące prawa kupującego w sytuacji, gdy zakupiony towar okazuje się wadliwy. Ochrona ta jest szczególnie istotna w przypadku konsumentów, czyli osób dokonujących zakupu dla celów prywatnych, niezwiązanych z działalnością zawodową lub gospodarczą. W ramach tej ochrony konsumenci mogą korzystać z tzw. rękojmi, która obejmuje szereg uprawnień umożliwiających dochodzenie ich interesów w sytuacji, gdy zakupiony towar jest niezgodny z umową.
Jednym z istotnych uprawnień konsumenta jest prawo do złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny, które może okazać się bardziej korzystne niż odstąpienie od umowy lub żądanie naprawy towaru. W tym artykule omówimy, czym jest oświadczenie o obniżeniu ceny, kiedy można z niego skorzystać oraz jakie warunki muszą być spełnione, aby było ono skuteczne.
Zgodnie z polskim Kodeksem cywilnym sprzedawca jest zobowiązany do dostarczenia kupującemu towaru wolnego od wad fizycznych i prawnych. Wadą fizyczną jest niezgodność towaru z umową – może to obejmować zarówno uszkodzenia fizyczne, jak i cechy towaru niezgodne z oczekiwaniami konsumenta wynikającymi z umowy. Jeśli towar posiada wadę, która zmniejsza jego wartość lub użyteczność, konsument ma prawo domagać się naprawy towaru, wymiany na nowy, odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny.
Przywileje te są szczególnie szerokie, gdy kupującym jest konsument, ponieważ ustawodawca dąży do zapewnienia mu jak najszerszej ochrony. W przypadku sprzedaży konsumenckiej, nawet jeżeli kupujący wiedział o wadzie (np. przy zakupie przedmiotu po niższej cenie z powodu zdefektowania), sprzedawca nadal jest zobowiązany do dochowania szczególnej staranności przy realizacji przepisów dotyczących wadliwości towaru.
Oświadczenie o obniżeniu ceny to jednostronne oświadczenie woli składane przez konsumenta, które ma na celu zmniejszenie kwoty, jaką konsument zapłacił za towar w związku z jego wadą. Uprawnienie to wynika z art. 560 § 1 Kodeksu cywilnego. Obniżenie ceny jest możliwe, gdy sprzedawca nie spełnił swojego podstawowego obowiązku dostarczenia towaru bez wad lub gdy naprawa lub wymiana towaru nie są możliwe bądź są zbyt uciążliwe dla konsumenta.
Co ważne, oświadczenie o obniżeniu ceny może być złożone niezależnie od tego, czy konsument wcześniej domagał się naprawy towaru lub jego wymiany na wolny od wad. Jest to szczególnie istotne, ponieważ daje konsumentowi większą elastyczność w podejmowaniu decyzji o dochodzeniu swoich praw.
Oświadczenie o obniżeniu ceny musi spełniać pewne formalne warunki, aby było skuteczne. Po pierwsze, konsument powinien jasno określić, o ile kwota powinna zostać zmniejszona – zgodnie z proporcją między wartością rzeczy z wadą a wartością rzeczy wolnej od wad. Przykładowo, jeśli wada zmniejsza wartość rzeczy o 20%, cena powinna zostać obniżona o odpowiedni procent.
Zgodnie z przepisami art. 77 Kodeksu cywilnego, oświadczenie to podlega wymaganiom formy pisemnej lub elektronicznej. Konsument, sporządzając takie oświadczenie, powinien zawrzeć informacje o wadzie towaru oraz wskazać oczekiwaną wysokość obniżki. Warto zaznaczyć, że jeśli kupujący jest świadomy wady przed zakupem, a mimo to decyduje się na zawarcie umowy, to prawo do obniżenia ceny może być ograniczone lub wyłączone.
Aby móc skutecznie złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny, niezbędne jest spełnienie kilku kluczowych przesłanek. Przede wszystkim wada musi istnieć w momencie przejścia towaru na konsumenta, choć niekoniecznie musi być widoczna. Jeżeli wada ujawni się w ciągu dwóch lat od zakupu (a w przypadku nieruchomości w ciągu pięciu lat), przyjmuje się, że istniała ona w momencie wydania towaru, chyba że sprzedawca udowodni, że wada powstała później, np. z winy konsumenta.
Warto dodać, że jeżeli sprzedawca celowo zataił wadę towaru, np. aby przyspieszyć sprzedaż lub uzyskać wyższą cenę, odpowiedzialność ta nie wygasa, a kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny w dowolnym momencie, bez ograniczeń czasowych. W skrajnych przypadkach takie działanie sprzedawcy może nawet wyczerpywać znamiona przestępstwa oszustwa.
Obniżenie ceny to elastyczne rozwiązanie, które może być korzystne zarówno dla konsumenta, jak i sprzedawcy. W przypadku drobnych wad, które nie uniemożliwiają użytkowania towaru, obniżenie ceny pozwala konsumentowi na dalsze korzystanie z przedmiotu przy zrekompensowaniu poniesionej szkody. Sprzedawca z kolei unika dodatkowych kosztów związanych z naprawą lub wymianą towaru.
Inaczej jest w sytuacjach, gdy wada ma istotny charakter i znacząco utrudnia lub całkowicie uniemożliwia użytkowanie towaru. Wówczas konsumenci najczęściej decydują się na odstąpienie od umowy i zwrot ceny, zwłaszcza jeśli wadliwość towaru pozbawia go jego podstawowych funkcji. Obniżenie ceny może być jednak odpowiednim kompromisem, gdy konsument uznaje wadę za akceptowalną, a naprawa lub wymiana są niemożliwe lub mało praktyczne.
Oświadczenie o obniżeniu ceny to jedno z podstawowych uprawnień konsumenta w ramach rękojmi, które umożliwia mu uzyskanie rekompensaty w przypadku zakupu towaru z wadą. Prawo to, uregulowane w art. 560 Kodeksu cywilnego, pozwala konsumentowi na dostosowanie ceny towaru do jego rzeczywistej wartości, co jest korzystnym rozwiązaniem w przypadku, gdy wada jest mniejsza, a konsument nie chce lub nie może skorzystać z prawa do odstąpienia od umowy. Warto jednak pamiętać, że skuteczne złożenie oświadczenia wymaga precyzyjnego określenia proporcji obniżki oraz złożenia go w formie zgodnej z wymogami kodeksu.
Jeśli czujesz, że przedstawione zagadnienie może dotyczyć Ciebie zgłoś się do Kancelarii Urban – oferujemy fachową i kompleksową pomoc. Skontaktuj się z adwokat Eweliną Urban lub adwokatem Jakubem Urbanem z Kancelarii Adwokackiej URBAN w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów) – zadzwoń – 884 888 536, napisz: sekretariat@kancelariaurban.com lub umów się na konsultacje za pomocą formularza kontaktowego.
Autor: praktykant Szymon Szurlej z Kancelarii Adwokackiej Urban w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów).
