Jednym z bardzo często występujących w praktyce postępowań pozostaje postępowanie gospodarcze, w ramach, których rozpoznaje się szczególnego rodzaju sprawy, a to sprawy nazywane gospodarczymi. Nie sposób w związku z tym przejść (w cyklu artykułów dotyczących postępowania cywilnego) obok tej problematyki bez szczegółowego jej omówienia. W przedmiotowym artykule zamierzam więc przedstawić najistotniejsze (zwłaszcza z praktycznego punktu widzenia) kwestie związane z procedowaniem postępowań gospodarczych, które to mogą być dla czytelników wysoce pomocne pod kątem dochodzenia swoich roszczeń bądź ich obroną. Z uwagi na obszerność omawianego zagadnienia przedmiotowy wpis będzie rozdzielony na dwie części.
Czym jest sprawa gospodarcza, a czym postępowanie gospodarcze?
Jak można się łatwo domyślić, wyżej wskazanych terminów nie można używać zamiennie.
W pierwszej kolejności należy ustalić, co się kryje pod sformułowaniem „sprawy gospodarczej” – odpowiedzi udziela sam ustawodawca, który w treści art. 458 ze zn. 2 k.p.c. wskazał, że sprawami gospodarczymi są sprawy:
Sprawa gospodarcza jest więc sprawą ściśle związaną z prowadzeniem przez stronę (lub strony) działalności gospodarczej lub innej działalności, która miała zorganizowany i zarobkowy charakter, zaś jej przedmiotem jest spór, który podlegać będzie rozpoznaniu w postępowaniu procesowym.
Ustawodawca zadecydował jednak, że sprawy gospodarcze nie będą rozpoznawane w oparciu o zwykłym trybie postępowania, a w postępowaniu odrębnym, ukształtowanym stosownie do specyfiki spraw gospodarczych. Jak wynika bowiem z art. 458 ze zn. 2 k.p.c., przepisy o postępowaniu gospodarczym stosuje się w sprawach gospodarczych podlegających rozpoznaniu w procesie, z wyjątkiem spraw dotyczących umów leasingu oraz umów o roboty budowlane (lub stricte związanych z procesem budowlanym), jeżeli jedną ze stron jest konsument.
Warto pamiętać, że sprawa gospodarcza jest wciąż sprawą cywilną, w związku z czym w postępowaniu gospodarczym stosuje się instytucje ujęte w przepisach „zwykłego” postępowania procesowego (z wyjątkiem tych, których stosownie wyłącza przepis szczególny dotyczący postępowania gospodarczego).
Sprawą gospodarczą nie będzie jednak sprawa:
Jak przebiega postępowanie gospodarcze i jakie są jego odrębności?
Podstawową zasadą postępowania gospodarczego pozostaje ta, w świetle której przepisy o innych postępowaniach odrębnych stosuje się w zakresie, w którym nie są sprzeczne z przepisami regulującymi postepowanie gospodarcze (nie dotyczy to spraw gospodarczych rozpoznawanych w europejskim postępowaniu nakazowym, europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń oraz elektronicznym postępowaniu upominawczym).
Z pozoru ww. odpowiedź można wydawać się jako ta z kategorii „masła maślanego”, jednakże tak sformułowana w najbardziej odpowiedni sposób opisuje specyfikę tego postępowania, które toczy się po części w oparciu o przepisy postepowania odrębnego, a po części (jak już wskazano) w oparciu o przepisy zwykłego postepowania procesowego.
Istotną odrębnością postepowania gospodarczego pozostaje wprowadzona zasada prekluzji dowodów i twierdzeń podnoszonych przez strony – zgodnie z art. 458 ze zn. 5 § 1 k.p.c., powód jest obowiązany powołać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie, a pozwany – w odpowiedzi na pozew, o czym Sąd zobowiązany jest pouczyć ich na piśmie, wyznaczając przy tym stosowny termin nie krótszy niż tydzień (art. 458 ze zn. 5 § 2 i 3 k.p.c.). Niezastosowanie się do przedmiotowej zasady, powoduje, że spóźnione twierdzenia i dowody podlegać będą pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później.
Przepisy postepowania gospodarcze ograniczają możliwość zmian przedmiotowych w obrębie wytoczonego powództwa. Zgodnie bowiem z art. art. 458 ze zn. 8 § 1 k.p.c., w toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych – w przypadku zmiany okoliczności powód może żądać, zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego równowartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć powództwo o świadczenia za kolejne okresy.
Wyłącza się w postępowaniu gospodarczym zmiany podmiotowe w zakresie powództwa, również zastosowanie instytucji przypozwania (art. 458 ze zn. 8 § 2 k.p.c.).
Stosownym ograniczeniom podlegają również uprawnienia pozwanego w zakresie jego obrony – w postępowaniu gospodarczym wyklucza się możliwość wytoczenia powództwa wzajemnego (art. 458 ze zn. 8 § 3 k.p.c.) czy też wniosku o przekazanie sprawy sądowi okręgowemu, z uwagi na wytoczenie przeciwko powodowi przez pozwanego powództwa wpływające na roszczenie powoda bądź dlatego, że ma z nim związek, bądź dlatego, że roszczenia stron nadają się do potrącenia (art. 458 ze zn. 8 § 2 k.p.c.).
Ustawodawca zamieścił również w art. 458 ze zn. 8 § 4 k.p.c. specjalną dyrektywę, w świetle której przewodniczący i sąd są obowiązani podejmować czynności tak, by rozstrzygnięcie w sprawie zapadło nie później niż sześć miesięcy od dnia złożenia odpowiedzi na pozew (jeżeli odpowiedź ta była dotknięta brakami, termin ten biegnie od dnia usunięcia tych braków, a jeżeli jej nie złożono – od dnia upływu terminu do jej złożenia). Jedną z instytucji wdrożonych dla realizacji ww. dyrektywy jest przepis wyłączający stosowanie zawieszenia postępowania w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie (art. 458 ze zn. 8 § 2 k.p.c.).
Odpowiedzi na pytania dotyczące okoliczności, które implikują nierozpoznawanie sprawy w postępowaniu gospodarczym, ograniczeń postępowania dowodowego, umowy dowodowej, a także kosztów postępowania gospodarczego zostaną przedstawione w kolejnej części.
Jeżeli poszukujesz pomocy w zakresie Twojej reprezentacji przed Sądem w sprawie gospodarczej (prowadzonej w oparciu o przepisy o postępowaniu gospodarczym), skontaktuj się z prawnikami z Kancelarii Urban – chętnie Ci pomogą i przekażą wytyczne, dzięki którym będziesz wiedział, w jaki sposób prawidłowo postąpić. Skontaktuj się z adwokat Eweliną Urban lub adwokatem Jakubem Urbanem z Kancelarii Adwokackiej URBAN w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów) – zadzwoń – 884 888 536, napisz: sekretariat@kancelariaurban.com lub umów się na konsultacje za pomocą formularza kontaktowego.
Powyższy artykuł ma jedynie charakter informacyjny i ogólny, w związku z czym nie stanowi porady ani opinii prawnej.
Autor: apl. adw. Tomasz Kisielka z Kancelarii Adwokackiej Urban w Rzeszowie (Adwokat Rzeszów).
