Photo by Mateus Campos Felipe
Photography on Unsplash
Prawnik, adwokat, mecenas, radca prawny (a może papuga?). W języku potocznym często te pojęcia są używane zamiennie. Regularnie można usłyszeć na ulicy, że ktoś potrzebuje ,,pomocy prawnika’’, a więc musi się udać do Kancelarii Adwokackiej, aby przedstawić mecenasowi swoje problemy. A może zamiast tego wybiera radcę prawnego i zastanawia się, jaka jest tak naprawdę różnica? A różnica jest i to jest spora!
Z jednej strony samo w sobie ważne jest, żeby używać poprawnie sformułować: nie wprowadzać nikogo w błąd i nie rozprowadzać dalej fałszywych teorii, że to wszystko, to przecież to samo. Najważniejsze jest jednak, aby samego siebie nie wprowadzić na manowce, np. udając się ze sprawą karną do „Kancelarii doradztwa prawnego” – licząc, że pracujący w niej prawnicy będą nas reprezentować w sądzie. Ale zacznijmy od początku.
Szukając odpowiedniej definicji określenie ,,mecenas’’, w słowniku języka polskiego PWN, możemy znaleźć w punkcie pierwszym takie wyjaśnienie: 1. «osoba lub instytucja wspierająca rozwój sztuki, literatury i nauki». Początki tego określenie sięgają jeszcze czasów starożytnych, a dokładnie pewnego rzymskiego arystokraty Cajusa Maecenasa, który swoim działaniem mocno wspierał ludzi sztuki, jednakże nie jest to przecież temat naszego artykułu i zostawmy tę definicję bez szerszego rozważenia.
Oddaje ona jednak pewną specyfikę tego sformułowania. Tak, oto słowo ,,mecenas’’ jest tylko grzecznościowym zwrotem używanym wobec adwokatów, radców prawnych i osób wykonujących zawód prawniczy. Tytuł mecenasa nie jest więc chroniony prawem, a dzisiaj przez mass media i ogólną praktykę, przyjęło się nawet absolwentów studiów prawniczych określać tym mianem. Warto jednak pamiętać, że Biuro Prasowe Naczelnej Rady Adwokackiej zwróciło uwagę w 2014 roku, że tytuł ,,mecenas” zarezerwowany jest dla dwóch grup zawodowych – adwokatów oraz radców prawnych.
Na lekcjach matematyki można było powyższe sformułowanie niejednokrotnie usłyszeć. Warto je teraz przełożyć na różnienie pojęć prawnika a adwokata, radcę prawnego czy sędziego.
Każdy adwokat jest prawnikiem, ale nie każdy prawnik jest adwokatem. Budowa samego słowa wskazuje, że prawnik, to osoba, która ,,wie o prawie’’. Idąc dalej tym tokiem rozumowania; prawnik to po prostu osoba, która ukończyła studia prawnicze. Osoba taka może oczywiście udzielać porad prawnych, czy też sporządzać umowy lub opinie, jednak nie będzie mogła reprezentować nas przed sądem. Jeśli więc chcemy uzyskać fachową pomoc prawną i zamierzamy przekazać naszą sprawę sądową do odpowiedniej osoby, która będzie mogła nas reprezentować przed wymiarem sprawiedliwości, zalecamy udać się do osoby, która ukończyła aplikację i uzyskały odpowiedni wpis na adwokatów lub listę radców prawnych. Sam tytuł prawnika nie daje zbyt dużych możliwości i bywa tylko elementem drogi dojścia do wybranego zawodu. Warto zauważyć, że prawnikiem (posiada wykształcenie prawnicze) jest również sędzia, komornik czy notariusz.
Przyglądając się omawianym zawodom prawniczym, należy rozpocząć od krótkiego zarysu historycznego. Po pierwsze, zawód adwokata jest starszy i to dużo. Współczesny adwokat wywodzi się od rzymskiego ,,advocatus’’, czyli osoby, który była pełnomocnikiem strony procesowej. Późniejsza historia adwokatury jest bardzo bogata i trudno ją scharakteryzować w kilku zdaniach. Wystarczy wspomnieć, że pierwsza wzmianka o adwokat na ziemiach polskich pochodzi z 1016 roku.
Historia zawodu radcy prawnego jest krótsza. Początek zawodu radcy prawnego, to rok 1961, to wtedy Rada Ministrów uchwaliła uchwałę dotyczącą obsługi prawnej przedsiębiorstw państwowych, zjednoczeń oraz banków państwowych. Wymienione podmioty korzystały wtedy wyłącznie z usług prawnych radców. Dwa lata później pozbawiono adwokatów prawa świadczenia usług wobec państwowych jednostek gospodarczych, a świadczenie wymienionych usług stało się domeną radców prawnych. Fundamentalna dla zawodu radcy prawnego była ustawa z 6 lipca 1982 roku, gdzie art. 4 [Wykonywanie zawodu] stanowił
1. Wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej podmiotom gospodarczym, jednostkom organizacyjnym oraz osobom fizycznym, z wyłączeniem spraw rodzinnych, opiekuńczych i karnych. Wyłączenie to nie obejmuje występowania w sprawach karnych w charakterze pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i powoda cywilnego, jeżeli są to instytucje państwowe lub społeczne albo przedsiębiorcy, oraz występowania w charakterze pełnomocnika interwenienta i podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe.
Przez kolejna lata rozbieżności między tymi dwoma zawodami – adwokata i radcy prawnego – były znaczące, ale z biegiem czasu różnice te się zacierały.
Dziś radca prawny i adwokat to tytuły zawodowe przyznawane co do zasady osobom, które ukończyły 5-letnie studia prawnicze (zdobyły tytuł prawnika), następnie trzyletnią aplikację i zdały egzamin zawodowy przeprowadzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości, po którym uzyskały wpis na odpowiednią listę adwokatów lub radców prawnych. Oba zawody podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej, a także mają własne kodeksy etyczne – w przeciwieństwie do prawnika.
Jak wcześniej, główna różnica między adwokatem a radcą polegała na rodzaju spraw jakimi mogli się zajmować – radcy prawni nie mogli być obrońcami w sprawach karnych i karnoskarbowych – tak po zmianach przepisów z 1 lipca 2015 nie ma tym charakterze żadnych różnic. Nasze sprawy z zakresu prawa cywilnego, jak i karnego, również rodzinnego, możemy powierzyć i adwokatowi i radcy prawnemu.
Oprócz wyżej wspomnianej różnicy na tle historycznym, najbardziej widoczną różnicą jest kolor noszonych tog. Na sali sądowej radcowie noszą togi z niebieskim żabotem, a adwokaci z zielonym. Aktualnie, jedyną bardziej realną dysproporcją pomiędzy adwokatami i radcami jest możliwość zatrudnienia radców na umowę o pracę. Jednakże wtedy, radca prawny nie może wtedy brać udziału w sprawach karnych i karnoskarbowych w charakterze obrońcy.
Mimo identycznych kompetencji w wykonywaniu zawodów w Polsce dalej występuję tzw. dualizm prawniczy – nie spotykany w innych państwach. Coraz częściej pada argument mówiący o połączeniu tych dwóch zawodów. W argumentach sprzeciwiających się temu połączeniu często można usłyszeć, że połączenie obu korporacji jest sprzeczne z ideą konkurowania, nie tylko pomiędzy radcami prawnymi i adwokatami, ale także pomiędzy organizacjami zrzeszającymi prawników, czy też, że powstanie i prawne uwarunkowania działania obu zawodów są historycznie całkowicie odmienne. Z drugiej strony utrzymywanie dwóch zawodów prawniczych z podobnym wykształceniem i uprawnieniami oraz oddzielnymi strukturami samorządu zawodowego uznać można za nieracjonalne z punktu widzenia skuteczności funkcjonowania i osiągania celu w postaci kształtowania pozytywnego wizerunku osób świadczących pomoc prawną.
W opinii publicznej niekiedy powielana jest teza, że adwokatów należy wybierać do spraw karnych a radców do spraw z prawa cywilnego. Trzeba to jednak uznać za niepotwierdzony żadnymi przesłankami stereotyp. Fachowość i skuteczność nie zależy od tego, czy ma się tytuł adwokata czy radcy prawnego, ale od umiejętności i doświadczenia osoby wykonującego dany zawód.
Kancelarię Adwokacką Urban tworzą Adwokat Jakub Urban i Adwokat Ewelina Urban, którzy posiadają duże doświadczenie i wiedzę z zakresu prawa gospodarczego, handlowego, prawa medycznego orz prowadzą szkolenia prawnicze. Jeżeli jesteś zainteresowany pomocą ze strony Zespołu Kancelarii Urban w Rzeszowie, skontaktuj się z nami zadzwoń – 884 888 536 lub napisz: sekretariat@kancelariaurban.com i umów się na konsultacje.
Nie jesteś z Rzeszowa? Nic straconego! Adwokat Ewelina Urban oraz Adwokat Jakub Urban świadczą usługi również online. Możesz skorzystać z naszej pomocy prawnej również przez internet lub przez telefon.
autor: Szymon Szurlej z Kancelarii Adwokackiej Urban w Rzeszowie
