Blog

Z uwagi na pandemię, wielu pracodawców rozważa wypowiedzenie umowy o pracę pracownikom. Dotychczas trwający rynek pracownika wypierany jest przez zmiany jakie wywołała pandemia wirusa covid-19. Przez wzgląd na olbrzymie zainteresowanie tą tematyką, niniejszy artykuł zostanie poświęcony w całości prawym aspektom wypowiedzenia umowy o pracę.

Czym jest i jakie wyróżnia się rodzaje wypowiedzeń umowy o pracę?

Na wstępie należy zaznaczyć, że Ustawodawca wyróżnia dwa rodzaje wypowiedzeń, a mianowicie:

1. wypowiedzenie z zachowaniem okresu wypowiedzenia oraz 
2. wypowiedzenie bez jego zachowania.

Niezależnie jednak od rodzaju, wypowiedzenie umowy o pracę jest zawsze jednostronnym oświadczaniem woli kierowanym przez pracownika lub pracodawcę w kierunku do drugiej strony, powodujące rozwiązanie umowy o pracę z upływem określonego terminu. 

Kiedy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę uważa się za skutecznie złożone?

Uważa się, że oświadczenie zostało złożone w momencie, w którym druga strona mogła zapoznać się z jego treścią(art. 61 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), dlatego też niezależnie od adresata składanego wypowiedzenia powinno ono zostać wyrażone na piśmie – niemniej jednak rygor nieważności formy pisemnej wypowiedzenia został skierowany jedynie dla wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Ponadto, gdy stroną rozwiązującą umowę jest pracodawca, wypowiedzenie wywoła zamierzony skutek, jeżeli pracownik zostanie poinformowany o przyczynie wypowiedzenia, możliwości wniesienia odwołania oraz sposobie jego złożenia.

Czym jest okres wypowiedzenia umowy o pracę i jakie jego długości obowiązują?

Dla kompleksowego zrozumienia poruszanej problematyki koniecznym jest ponadto omówienie kwestii okresów wypowiedzenia. Termin ten oznacza czas, z upływem którego ustaje stosunek pracy – Ustawodawca dla zabezpieczenia interesów stron wskazał  minimalny jego rozmiar, który dla umowy na okres próbny wynosi 

1. 3 dni robocze, jeżeli okres umowy nie przekracza 2 tygodni,
2. 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
3. 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi pełne 3 miesiące (art. 34 k.p.).

W sytuacji, gdy umowa o prace została zawarta na okres określony lub nieokreślony, okres wypowiedzenia trwać będzie:

1. 2 tygodnie, jeżeli zatrudnienie nie przekroczyło 6 miesięcy,
2. 1 miesiąc, jeżeli zatrudnienie przekroczyło co najmniej 6 miesięcy,
3. 3 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata (art. 36 k.p.).

Kiedy następuje termin rozwiązujący okres wypowiedzenia umowy o pracę?

Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się, w przypadku braku odmiennych postanowień, odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.

Kiedy wypowiedzenie umowy o pracę jest złożone zgodnie z prawem?

Jeżeli wypowiedzeniu ulega umowa na czas nieoznaczony, w świetle przepisów o powszechnej ochronie trwałości stosunku pracy wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę z zachowaniem okresu wypowiedzenia może nastąpić jedynie z uzasadnionych powodów, a niekiedy również po uprzedniej kontroli wypowiedzenia umowy o pracę przez związki zawodowe, którego pracownik jest członkiem lub któremu wyraził zgodę na ochronę jego praw.

Uzasadnione przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę

Warto zaznaczyć, że Ustawodawca nie precyzuje na czym polegają ów uzasadnione przyczyny wypowiedzenia, co oznacza, że sytuację wypowiedzenia umowy o pracę należy każdorazowo ocenić indywidualnie. Niemniej jednak aktualne orzecznictwo klasyfikuje określone powody do dwóch wiodących grup, mianowicie przyczyn wynikłych z nagannego postępowania pracownika nieuzasadniającego wypowiedzenia bez okresu zachowania bądź powstałej po podjęciu pracy całkowitej lub częściowej utraty zdolności do wykonywania pracy konkretnego rodzaju.

Co w przypadku nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę?

Od nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia bądź jego wypowiedzenia bez zachowania określonych procedur, pracownik może się odwołać w ciągu 21 dni od dnia otrzymania informacji o rozwiązaniu umowy (art. 44 k.p w zw. z art. 264 § 1 k.p.).

Co pracownik może żądać przy niezgodnym z prawem wypowiedzeniu umowy o pracę?

Niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę – pracownikowi przysługują dwa alternatywne roszczenia

• jeżeli chce on kontynuować pracę pomimo zwolnienia może żądać przywrócenia do pracy wraz z zasądzeniem rekompensaty pieniężnej za okres pozostawania poza pracą (jeżeli okres wypowiedzenia zakończył się) bądź 
• uznania oświadczenia za bezskuteczne (jeżeli okres wypowiedzenia wciąż trwa)
• jeżeli jednak pracownik uznaje definitywność rozwiązania, drugą opcją jest żądanie zasądzenia odszkodowania z tytułu bezprawnie utraconego miejsca pracy.

Rzeczowe odszkodowanie odpowiada wynagrodzeniu za okres do 2 tygodni do 3 miesięcy pracy, nie niższej niż wysokość wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli przywrócenie do pracy jest niemożliwe lub niewłaściwe (na przykład upłynął termin trwania umowy), pomimo stosownego roszczenia pracownika, sąd pracy rozpoznający sprawę jest władny do jego nieuwzględnienia i zasądzenia odszkodowania.

Czym jest wypowiedzenie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia i kiedy można je zastosować?

W przeciwieństwie do wcześniej omawianej formy wypowiedzenia, rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia charakteryzuje się natychmiastowym ustaniem stosunku pracy, czyli z  chwilą zapoznania się przez adresata z treścią złożonego oświadczenia. Niezwłoczne zakończenie relacji w ten sposób przez wzgląd na zawinione postępowanie pracownika może jednak nastąpić tylko z ściśle oznaczonych w Kodeksie Pracy powodów (art. 52 § 1 k.p.) , tj. wskutek:

1. ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (na przykład niezachowania trzeźwości w pracy, nagminnego lekceważenia czasu pracy, wyjawienie tajemnicy zawodowej),
2. przestępstwa uniemożliwiającego zatrudnienie na zajmowanym stanowisku. po jego prawomocnym stwierdzeniu (na przykład kradzieży pieniędzy powierzonych przez kasjera-sprzedawcę),
3. utraty z winy pracownika uprawnień koniecznych do wykonywania umówionej pracy (na przykład prawa jazdy przez zawodowego kierowcę).

Możliwość rozwiązania umowy bez wypowiedzenia wygasa po upływie jednego miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej zakończenie stosunku pracy (art. 52 § 2 k.p.).  

Czy pracodawca jest zobowiązany rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia?

Warto podkreślić, że pracodawca, jeżeli nie wyraża takiej woli (czyli chce dalej zatrudniać pracownika, o ile jest to możliwe), to nie jest zmuszony skorzystać z tego uprawnienia. Ponadto, jeżeli pracownik zwalniany pozostaje pod ochroną związku zawodowego bądź jest jego członkiem, w odróżnieniu od poprzedniej procedury, gdzie obowiązkowe było jedynie zajęcie określonego stanowiska, w celu sfinalizowania rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, rozwiązanie ów musi poprzedzić wyrażenie zgody rzeczowego związku. 

Co w przypadku naruszenia postępowania w przedmiocie zwolnienia lub zwolnienia nieuzasadnionego?

Nieuzasadnione lub niezgodne z prawem rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia podlega takiej samej sądowej kontroli, jak jego wyżej omówiony odpowiednik, z zastrzeżeniem wyłączenia możliwości żądania ubezskutecznienia złożonego oświadczenia. Ponadto, odszkodowanie za bezprawnie zakończony stosunek pracy zasądzane jest w wysokości równej do wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Czy pracownikowi przysługuje prawo do rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia?

Rozwiązać pracę bez wypowiedzenia może również pracownik z winy pracodawcy – co do zasady jednak sytuacja ta praktycznie się nie zdarza. Niemniej jednak, jeżeli po stwierdzeniu szkodliwego wpływu wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, pracodawca nie przeniesie go do innej, odpowiedniej ze względu na kwalifikacje pracy (art. 55 § 1 k.p.) bądź gdy pracodawca naruszy w sposób ciężki podstawowe obowiązki pracownicze (na przykład nagminne nieterminowe wypłacanie wynagrodzenia – art. 55 § 1 ind 1 k.p.), pracownik jest uprawniony do zakończenia takiego stosunku pracy.

Reasumując, wypowiedzenie umowy o pracę stanowi jednostronną decyzję pracodawcy lub pracownika o sfinalizowaniu istniejącego stosunku pracy. W zależności od powodów przemawiających za rozwiązaniem umowy, wyróżnia się zakończenie stosunku pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy jednej ze stron (przy wystąpieniu ustawowych przesłanek) lub z jego zachowaniem (każde inne przesłanki, uzasadnaiące rozwiązanie umowy). 

Jeżeli potrzebujesz audytu umowy, analizie, sprawdzeniu – skontaktuj się z zadzwoń. Dostępni jesteśmy pod numerem telefonu: 884 888 536. 

Kancelaria Adwokacka Urban w ramach swojej działalności specjalizuje się w tematyce umów, szczególnie biznesowych. Więcej informacji o umowach znajdziesz pod tym linkiem oraz tutaj.

Autor: Tomasz Kisielka