Z uwagi na aktualność i powszechność zawierania umów o dzieło w dzisiejszych czasach należy wyjaśnić, co na gruncie prawa cywilnego w ogóle kryje się pod tym pojęciem. W niniejszym artykule, rozwiewając wszelkie wątpliwości – prezentujemy najważniejsze informacje o umowie o dzieło.
W świetle art. 637 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Wobec powyższego, umowa ta ma charakter wzajemny, dwustronnie zobowiązujący (strony zobowiązane są do dokonania na swoją rzecz wzajemnych świadczeń).
Na gruncie omawianych regulacji, dziełem pozostaje każdy wytwór działalności ludzkiej, niezależnie od tego czy ma charakter materialny (przykładowo szyta na miarę odzież) czy niematerialny (wykonane przez księgową obliczenia), o ile jest możliwy do wyodrębnienia spośród innych rzeczy podobnego rodzaju. Nie będzie zatem dziełem wytwór, którego postać końcowa jest niemierzalna lub niemożliwa do ustalenia (przykładowo nauczenie kogoś języka obcego, wygłoszenie wykładu).
Warto zaznaczyć, że wobec tak przyjętej definicji, umowa o dzieło nie będzie sprowadzać się wyłącznie do cyklicznego podejmowania określonych czynności, ale będzie koncentrować się przede wszystkim na osiągnięciu oznaczonego rezultatu.
Umowa o dzieło ma charakter umowy konsensualnej, co oznacza, że do jej zawarcia wystarczające jest złożenie przez strony zgodnych oświadczeń woli. Przepisy powszechnie obowiązującego prawa nie wymagają dla jej ważności zachowania formy szczególnej, dlatego też umowa dochodzi do skutku nawet wtedy, gdy oświadczenie zostanie złożone w formie dorozumianej.
Umowa, której zawarcie podyktowane jest celem wykonania określonego dzieła, powinna w swojej treści konkretyzować ów dzieło w taki sposób, aby na podstawie obiektywnych i ściśle oznaczonych wytycznych, możliwe było – przy jego odbiorze – jego swobodne wyodrębnienie spośród rzeczy podobnego rodzaju. Warto zaznaczyć, że dzieło musi być obiektywnie możliwe do wykonania – nikt nie jest bowiem zobowiązany do rzeczy niemożliwych (impossiblum nulla obigatio est).
Ponadto, w treści umowy należy koniecznie oznaczyć wysokość wynagrodzenia bądź chociaż podstawy do jego ustalenia.
Głównym obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła, odpowiadającego indywidualnym potrzebom zamawiającego, w terminie wskazanym w treści umowy lub niezwłocznie po wezwaniu zamawiającego (art. 627 w zw. z 455 k.c.), a następnie wydania dzieła do rąk zamawiającego. Organizacja pracy, w tym samodzielny dobór narzędzi i materiałów niezbędnych dla zrealizowania przedsięwzięcia obciąża przyjmującego.
Podstawowym obowiązkiem zamawiającego jest zapłata wynagrodzenia na rzecz przyjmującego zamówienie. Ponadto, zamawiający jest zobowiązany do odbioru dzieła, które przyjmujący wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem (art. 643 k.c.).
Jeżeli w treści umowy nie wskazano sposobu wykonania dzieła, przyjmujący zamówienie powinien dzieło wykonać przy zachowaniu należytej staranności (art 627 k.c. w zw. z art. 354 § 1 k.c). Ponadto, jeżeli wykonanie dzieła wymaga zachowania staranności wskazanej dla danego rodzaju działalności zawodowej (np. przy szyciu garnituru na miarę – określonych technik krawiectwa lub wzornictwa krawieckiego), przyjmujący zlecenie jest zobowiązany również do zachowania staranności tego rodzaju (art. 627 k.c. w zw. z art. 355 § 1 k.c.).
Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby zamawiający zastrzegł w umowie określoną metodę wykonania przedmiotu zamówienia (np. przy spawaniu tworzyw metalowych – zastosowania metody spawalnictwa gazowego lub spawalnictwa łukowego).
Ponadto zamawiający może zobowiązać wykonawcę do zastosowania się do określonych wskazówek przedstawionych osobiście przez niego bądź osobę przez niego wyznaczoną.
Co do zasady, przyjmujący zamówienie może zlecić wykonanie dzieła osobie trzeciej – bierze on jednak na siebie odpowiedzialność z tytułu wyboru. Umowa może w tej w kwestii stanowić jednak odmiennie, zwłaszcza gdy wykonanie zamówienia zależy od osobistych przymiotów przyjmującego (np. zlecenie namalowania obrazu przez konkretnego artystę). Jeżeli w umowie zastrzeżono zakaz podwykonawstwa, umowa w chwili śmierci przyjmującego lub jego niezdolności do pracy – rozwiązuje się z mocy prawa (art. 645 k.c.).
Do wykonania dzieła potrzebne jest niekiedy współdziałanie zamawiającego (np przymiarki u krawca). W przypadku braku podjęcia określonych czynności ze strony zamawiającego, przyjmujący może wyznaczyć do ich przedsięwzięcia odpowiedni termin z zastrzeżeniem, że po bezskutecznym jego upływie odstąpi od umowy (art. 640 k.c.).
Jeżeli przyjmujący opóźnia się z rozpoczęciem lub wykonaniem tak dalece, że nie jest prawdopodobne, że zdoła je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić od niej, nawet przed upływem terminu do jego wykonania (art. 635 k.c.). Zamawiający może skorzystać z tego uprawnienia nawet jeżeli zwłoka nastąpiła bez winy przyjmującego.
Jeżeli zamawiający stwierdzi, że dzieło jest wykonywane wadliwie bądź w sposób sprzeczny z umową, powinien w pierwszej kolejności wezwać przyjmującego do zmiany sposobu wykonania dzieła wyznaczając do tego odpowiedni termin. Podobne uprawnienie przysługuje w momencie odbioru dzieła, gdzie zamawiający może wezwać przyjmującego do skorygowania błędów, jeżeli dzieło zostało już wykonane w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową.
Po bezskutecznym jego upływie, zamawiający może skorzystać z dwóch alternatywnych możliwości, mianowicie może:
Podobnie jak w przypadku niezachowania terminu, uprawnienia te przysługują nawet jeżeli wadliwe wykonanie umowy nastąpiło bez winy przyjmującego.
Co do zasady, obowiązek dostarczenia materiałów do wykonania dzieła ciąży na przyjmującym zamówienie. Jeżeli jednak kwestię tę uregulowano w umowie odmiennie i materiały dostarcza zamawiający lub osoba trzecia, przyjmujący powinien zbadać przydatność dostarczonego materiału i niezwłocznie zawiadomić zamawiającego, jeżeli materiał jest nieodpowiedni (art 634 k.c.). Jeżeli co do jakości materiału nie zgłoszono zastrzeżeń, przyjmujący jest obowiązany wykorzystać materiał wykonując dzieło, stanowić nad nim pieczę, a w momencie odbioru dzieła przedstawić rachunek zamawiającemu i zwrócić nieużywaną część.
Oprócz możliwości odstąpienia od umowy w przypadku nieterminowego lub wadliwego wykonania dzieła, zamawiający może odstąpić od niej w każdym czasie (nawet w momencie odbioru dzieła), o ile zapłaci całość umówionego wynagrodzenia. W zależności od etapu, w którym następuje odstąpienie, zamawiający może żądać od przyjmującego zwrotu tego, co zaoszczędził on wskutek odstąpienia od umowy.
Za wykonane dzieło, przyjmujący odpowiada z tytułu rękojmi (art. 638 § 1 k.c.), a jeżeli udzielił on na wytwór gwarancji – również z tytułu gwarancji (art. 638 § 2 k.c.). Odpowiedzialność za wady fizyczne wytworu pozostaje jednak wyłączona, jeżeli wada:
Zamawiający obowiązany jest uiścić należne wynagrodzenie w chwili oddania dzieła, jeżeli nie zastrzeżono innego terminu (art 642 k.c.).
Jeżeli nie ustalono odmiennie, zamawiający zobowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia jednorazowo, z góry (tzw. wynagrodzenie ryczałtowe) – przyjmujący zamówienie nie przeprowadza wówczas żadnych rozliczeń, jednakże nie może wówczas domagać się podwyższenia wynagrodzenia.
W umowie można jednak ustalić, że przyjmujący przed rozpoczęciem dzieła dokona określonych zestawień i poda cenę wstępną, zaś ostateczne rozliczenie zostanie dokonane na podstawie rachunków i wydatków przyjmującego w momencie oddania dzieła (tzw. wynagrodzenie kosztorysowe).
Mimo niewykonania dzieła, zamawiający zobowiązany jest do zapłaty, w trzech przypadkach, tj.:
Roszczenia z umowy o dzieło przedawniają się po dwóch latach, licząc od dnia oddania dzieła, a jeżeli nie zostało ono oddane – od dnia w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane (art. 646 k.c.).
Jeżeli potrzebujesz pomocy w zakresie obsługi prawnej umowy o dzieło – zadzwoń: 884 888 536 i umów się na spotkanie z prawnikami Kancelarii Urban w Rzeszowie .
Więcej artykułów można znaleźć w tym miejscu:
Autor: Tomasz Kisielka – Kancelaria Adwokacka Urban z Rzeszów
