Photo by Taylor Siebert on Unsplash
Umowa kontraktacji w praktyce najczęściej zawierana jest przez podmioty rynku produkcji rolnej. Celem przedmiotowej umowy jest wzmocnienie pozycji rolnika w obrocie, w taki sposób, by umożliwić mu uchylenie się od skutków niewykonania umowy z powodu sytuacji, na które nie mógł mieć wpływu.
Z tym, że nieprzemyślanie podpisana umowa kontraktacji, będąca niejako skutkiem braku znajomości podstawowych zasad kontraktacji może narażać rolnika na poważne straty finansowe. Mimo, że drobni przedsiębiorcy rolni mają ograniczone możliwości, by negocjować indywidualne warunki umowy, to zawsze powinni dokładnie zapoznać się z jej treścią i konsekwencjami, które za sobą niosą.
Zapraszamy do niniejszego artykułu, z którego dowiedzą się Państwo najważniejszych informacji na temat umowy kontraktacji!
„Art. 613 § 1. Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenie dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia takiego świadczenia”.
Umowa kontraktacji jest umową wykorzystywaną w rolnictwie. Regulują ją przepisy zawarte w kodeksie cywilnym (zob. art. 613-626). W związku z wyżej przywołanym art. 613 § 1 przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć oraz dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę, jak i spełnić określone świadczenia dodatkowe.
Jest to umowa zawarta pomiędzy producentem rolnym, a kontraktującym. W związku z tym, stronami umowa z jednej strony jest producent rolny (czasami zdarza się grupa producentów rolnych, ich związek bądź spółdzielnie rolników lub ich związki), a z drugiej strony kontraktujący (skupujący, nabywca lub odbiorca produktów rolnych).
Zważywszy na to, że Kodeks cywilny nie definiuje producenta rolnego, należy uznać go za osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, będącą posiadaczem zwierzęcia lub posiadaczem zwierzęcia w rozumieniu przepisów o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt lub rolnikiem. W praktyce kontraktującym jest najczęściej przedsiębiorcą lub zakład, który gromadzi produkty rolne. Dzięki tej umowie, kontraktujący zyskuje pewność w dostawie surowca w dłuższym czasie.
Przedmiotem umowy kontraktacji jest dostarczenie produktów wyprodukowanych w gospodarstwie producenta rolnego. W związku z tym, nie mogą to być, zatem produkty rolne, które zostały wytworzone w gospodarstwie sąsiada rolnika lub zakupione przez niego u innego rolnika.
Brak takiego zastrzeżenia wiąże się z ryzykiem potraktowania przedmiotowej umowy, jako zwykłej umowy sprzedaży rzeczy przyszłej. Zważywszy na praktykę jurysdykcji nawet, jeżeli nie będzie takiego zastrzeżenia, istnieje możliwość, iż sąd może wziąć pod uwagę okoliczności wykonywania umowy kontrakcji.
Do produktów rolnych, które mogą być przedmiotem umowy zaliczyć można wszystkie nieprzetworzone produkty pochodzące z upraw lub hodowli (kapusty, ziemniaki, kukurydza, buraki, pszenica, rośliny oleiste, gęsi, jaja, mleko i inne).
Producent rolny na podstawie umowy kontraktacji zobowiązuje się wytworzyć oraz dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych. Ilość tych produktów może być w umowie oznaczona także według obszaru, z którego produkty te mają być zebrane.
W związku z tym uważny czytelnik naszego bloga może dostrzec pewne podobieństwa pomiędzy przedmiotową umową, a umową o dzieło.
Druga strona umowy kontraktacji ma obowiązek odebrać produkty rolne. Odbiór winien nastąpić w miejscu wytworzenia umownych produktów tj. u producenta rolnego.
Wartym zapamiętania jest fakt, że strony mogą umownie zmienić to postanowienie i w związku z tym wybrać inne miejsce do realizacji postanowień umowy.
Kontraktujący ma także obowiązek uiszczenia wynagrodzenia za otrzymane produkty. Co do zasady, strony mogą indywidualnie określić cenę sprzedaży produktów rolnych. Nie mogą natomiast stosować zapisów niezgodnych z przepisami określającymi ceny sztywne, maksymalne lub minimalne.
Oprócz powyższych kontraktujący ma obowiązek spełnić różne świadczenia dodatkowe:
Dla rolnika fundamentalną korzyścią z tytułu zawarcia umowy kontraktacji jest uzyskanie stabilności w odbiorze wyhodowanych produktów rolnych bez ponoszenia ryzyka związanego z warunkami atmosferycznymi, na które rolnik nie ma wpływu.
Poza tym rolnik może uzyskać również inne korzyści z tytułu tzw. świadczeń dodatkowych, m.in.:
Umowę kontraktacyjną winno zawrzeć się na piśmie (zob. art. 616 KC). Celem tego jest tzw. ad probationem, czyli cel dowodowy. W razie wystąpienia sporu, gdy nie zostanie zachowana forma pisemna umowy wystąpi brak możliwości dopuszczenia dowodu z zeznań świadków, jak i z przesłuchań stron.
Wartym uwagi jest to, że istnieją odstępstwa od tej sytuacji:
Dodatkowo restrykcje związane z brakiem umowy pisemnej przy nabyciu produktów rolnych z określonych sektorów wprowadza ustawa z 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz.U. z 2004 r. nr 42, poz. 386 ze zm.). Przewiduje ona kary pieniężne dla pierwszego nabywcy będącego przetwórcą lub dystrybutorem, w sytuacji, gdy nabywa produkty rolne bez pisemnej umowy lub bez umowy zawartej w formie dokumentowej bądź elektronicznej.
W umowie kontraktacji warto zwrócić uwagę, aby szczegółowo opisać rodzaj produktów rolnych oraz jednoznacznie określić ich ilość. Ilość umownych produktów można określić:
Rolnik winien mieć na uwadze, że kontraktujący może ponosić odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy kontraktacji na zasadach ogólnych tj. na zasadzie winy.
Kontraktujący powinien doświadczalnie sprawdzićprzed uruchomieniem masowego przedsięwzięcia produkcyjnego, czy przedmiot umowy (np. roślina kontraktowana) zapewni przewidywane plony w danym rejonie kraju uwzględniając warunki glebowo–klimatyczne. Jeżeli podmiot umowy tego nie uczyni, wówczas ma obowiązek wynagrodzenia producentom wynikłej stąd szkody.
Jak wynika z praktyki orzeczniczej, następstwem nienależytego wykonania przez kontraktującego zobowiązania jest to, że rolnik nie ma możliwości uzyskania spodziewanego przychodu z zakontraktowanych upraw.
Co więcej, kontraktujący ma również możliwość przyjęcia na siebie dodatkowej odpowiedzialności za umowną szkodę wygenerowaną wadami dostarczonych środków produkcji (zob. wyrok SN z dn. 18 kwietnia 1985 r., sygn. akt. II CR 19/85)
Wzajemne roszczenia producenta i kontraktującego przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia spełnienia świadczenia przez producenta. W sytuacji, gdy producent nie spełnił świadczenia, termin przedawnienia liczy się od dnia, w którym powinno być spełnione. (zob. art. 624 § 1 KC).
Co więcej, jeżeli rolnik spełniał swoje świadczenie częściami, to przedawnienie biegnie od dnia, w którym zostało spełnione ostatnie świadczenie częściowe (zob. art. 624 § 2 KC).
Po upływie okresu przedawnienia obie strony mogą jeszcze podjąć próbę powołania się na tzw. nadużycie prawa podmiotowego. Zgodnie z art. 5 KC, przepisy zabraniają czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno–gospodarczym przeznaczeniem tegoż prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa, i w związku z tym nie korzysta z ochrony. Warto mieć na uwadze, że każda próba uniknięcia odpowiedzialności z powołaniem się na przedawnienie roszczeń może w konkretnych okolicznościach sprawy zostać oceniona, jako nadużycie prawa. (zob. wyrok SN, sygn. akt IV CSK 437/14).
Jeżeli potrzebujesz pomocy przy sporządzeniu umowy kontraktacji, bądź jesteś zainteresowany tą tematyką i potrzebujesz porady prawnej – skontaktuj się z adwokatem z Rzeszowa z Kancelarii Adwokackiej Urban – zadzwoń – 884 888 536 umów się na spotkanie.
Więcej artykułów można znaleźć w tym miejscu:
autor: Marcin Kapuściński – Kancelaria z Rzeszowa Urban
